Przekwalifikowanie, przebranżowienie, a może przezawodowienie – co wybierasz?

Jakiś czas temu otrzymałam od koleżanki mail takiej treści:

Cześć Justynko,


rozglądam się za dobrą literaturą (książki, artykuły, strony internetowe) pod kątem przekwalifikowania zawodowego (nie tyle zmiany zawodowej, co właśnie z fokusem na przekwalifikowanie). Może być po polsku, angielsku lub francusku. Jeśli znasz coś co mogłabyś polecić - będę wdzięczna za podzielenie się.


Z pozdrowieniami, E.

Od razu pojawiła mi się wątpliwość, co moja znajoma rozumie pod hasłem przekwalifikowanie? Czy właściwie rozumiemy pojęcia przekwalifikowanie i zmiana zawodowa? Pomyślałam też, że faktycznie na łamach zmiany zawodowej temat przekwalifikowania jest jakoś dziwnie nieobecny. Czas to zmienić:)

Czasy, w których żyjemy to czasy zmienności, elastyczności, różnorodności i rozwoju. To szczególnie dotyczy naszych ścieżek zawodowych i kompetencji, które są nam potrzebne w pracy. Niektóre zawody odchodzą do lamusa, pojawiają się za to całkiem nowe, których dotąd nie było (Zawody przyszłości – co nas czeka za 20 lat?). Coraz częściej dokonujemy przekwalifikowania. Gdy nie zmieniamy firmy albo branży, zmianie ulegają nasze obowiązki, bo zmieniają się produkty i usługi, zmienia się otoczenie, w którym działamy, inny jest odbiorca, klient  – zmiana jest wszechobecna.

W tym artykule przeczytasz m.in.:

  • czym różni się przekwalifikowanie od zmiany zawodowej i przebranżowienia
  • co to jest przezawodowienie
  • kiedy zmiana zawodu jest naprawdę konieczna
  • jakie są najważniejsze kroki, gdy chcemy się przekwalifikować lub przezawodowić
  • jak uniknąć najczęściej popełnianych błędów podczas zmian na drodze zawodowej.

 

W ciągu ostatnich 10 lat, od kiedy zajmuję się wspieraniem osób na rozdrożu zawodowym, widzę dużą zmianę podejścia ludzi w Polsce do przekwalifikowania i zmiany zawodu. Widzę, jak dużo oporów i lęków przed zmianą znika, jak się mentalnie przeobrażamy. Widzę też, jak wiele jeszcze do zrobienia przed nami.

Zacznijmy jednak od uporządkowania nazewnictwa.

Przekwalifikowanie definicja

Potocznie przekwalifikowaniem nazywamy zmianę ogólnie w kwalifikacjach zawodowych. Jednak słownikowo przekwalifikowanie oznacza "nabycie dodatkowych bądź nowych kwalifikacji w ramach tej samej grupy zawodowej". Tak mówi wikipedia. Przekwalifikowanie wynika ze zmiany zapotrzebowania na rynku pracy lub chęci doskonalenia się w swojej dziedzinie. Tak więc dokonujemy przekwalifikowania, gdy nie zmieniamy swojego zawodu, a tylko wzbogacamy swoje kompetencje np. nauczyciel religii przekwalifikowuje się na nauczyciela informatyki, coach kariery przekwalifikowuje się na coacha biznesu, itd. A co wtedy, gdy musimy kompletnie zmienić zawód? Np. nauczyciel staje się właścicielem własnej firmy? Potocznie to także nazywamy często przekwalifikowaniem, bo zmieniamy swoje kwalifikacje. To błąd w nazewnictwie. Zmiana zawodu to przezawodowienie.

Przezawodowienie definicja

Przezawodowienie to (za wikipedią) zmiana dotychczas wykonywanego zawodu a) ze względu na chorobę, uraz lub nabytą trwałą niepełnosprawność, która uniemożliwia wykonywanie pracy w dotychczasowym zawodzie lub b) ze względu na brak zapotrzebowania na rynku pracy.

Powodem przezawodowienie może być także zmiana miejsca zamieszkania, jeśli nasz zawód wiąże się ściśle z jakimś rejonem geograficznym np. instruktor windsurfingu. Nie musi to być jednak całkowicie wymuszona zmiana. Przezawodowienie to w obecnych czasach także proces podejmowany z własnej inicjatywy, gdy nie odpowiada nam z jakichś powodów dotychczasowa praca, zmieniają się nasze potrzeby, itp.

Przebranżowienie definicja

Trzecim określeniem zamiennie stosowanym jest przebranżowienie, rozumiane jako zmiana branży wykonywanej pracy. Np. pracuję jako operator maszyny w branży motoryzacyjnej, a chcę znaleźć pracę w tym samym zawodzie, ale w farmacji. Według wikisłownika przebranżowienie to zmiana branży prowadzonej działalności.

Zmiana zawodowa definicja

Zmiana zawodowa to w naszym ujęciu każda zmiana w obszarze zawodowym. Tak na tej stronie ją definiujemy. Znajdziesz tutaj artykuły związane z "dużą" zmianą tj. zmianą zarówno zawodu jak i branży działania, np. jestem specjalistą HR w korporacji, a staję się nauczycielem informatyki w szkole albo odwrotnie. Zmiana może być także mniejsza, dotyczyć tylko zawodu (specjalista HR staje się specjalistą PR - w tej samej firmie i branży) albo tylko branży (specjalista HR pracujący w firmie IT przechodzi na taką samą pozycję w Urzędzie Gminy). Zmiana zawodowa to może być także przekwalifikowanie w ramach pracy u tego samego pracodawcy, awans, wzbogacenie swoich dotychczasowych doświadczeń o nowy projekt, itp.

Przekwalifikowanie, przebranżowienie, a może przezawodowienie – co wybierasz?

Przekwalifikowanie – kiedy konieczne?

Przekwalifikowanie rozumiane jako zmiana kwalifikacji w obrębie tej samej grupy zawodowej albo kompletne przezawodowienie to rzeczywistość naszych czasów. Potrzebujemy uczyć się na bieżąco i zdobywać coraz to nowe doświadczenia. Nierzadko jesteśmy do tego wręcz zmuszeni sytuacją osobistą lub tym, co dzieje się na rynku pracy. Kiedy zmiana jest konieczna?

1. Twój stan zdrowia nie pozwala wykonywać dotychczasowej pracy. Mówimy tutaj o przewlekłych kłopotach ze zdrowiem, fizycznym lub psychicznym, w których nie pomaga leczenie, dłuższy urlop czy zmiana środowiska pracy. Jedną z przyczyn, która może prowadzić do decyzji o zmianie zawodowej jest doświadczenie wypalenia, wpisane na listę Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wcześniej jako syndrom zawodowy, a od 2022 roku jako choroba (Jak uniknąć wypalenia zawodowego?).

2. Zmieniają się potrzeby Twoich bliskich, np. pojawiają się w rodzinie małe dzieci albo starzejący się rodzice potrzebują opieki czy częstszego kontaktu. Tego typu sytuacje mogą pociągnąć za sobą decyzję o przekwalifikowaniu, przezawodowieniu lub wręcz przerwaniu aktywności zawodowej (Powrót do pracy czy przerwa w karierze).

3. Zmniejsza się popyt na rynku na Twoją pracę. Dotyczy to różnych zawodów lub całych branż, które odchodzą powoli do lamusa , ale także takich, które się zmieniają, bo zmianie ulegają potrzeby odbiorców (Zawody przyszłości – co nas czeka za 20 lat?).

4. Przedłużające się poczucie rdzewienia, pustki, brak perspektyw w dotychczasowej pracy. To może być wskazówka, że warto zmienić aktualne miejsce pracy, ale może być to sygnał konieczności dokonania większych zmian  (Praca jako powołanie).

Zanim podejmiesz decyzję o przekwalifikowaniu lub przezawodowieniu

Uwaga teraz bardzo ważne - o błędach jakie wiążą się z tematem przekwalifikowania lub przezawodowienia:

Błąd #1: Pochopnie rzucamy pracę

Nie zwalniaj się z obecnej pracy, jeśli tylko jest to możliwe – najlepiej, gdy proces przekwalifikowania się lub przezawodowienia możesz przygotowywać równolegle, normalnie pracując. Ciekawe, że bardzo często osoby, które zaczynają przygotowywać swoją zmianę kwalifikacji lub zawodu, stwierdzają, że zmienia się na plus także ich podejście do dotychczasowej pracy.

Błąd #2: Zaczynamy od rynku (i pracuj.pl), a nie od siebie

Poznaj siebie to motto, które powinno towarzyszyć każdej zmianie zawodowej. Oto kilka podstawowych pytań, które warto sobie zadać:

  • Co lubisz i kochasz robić? Co przychodzi Ci łatwo? Jakie czynności i aktywności wychodzą Ci najlepiej?
  • W jakich obszarach masz już doświadczenie? Które zajęcia wspominasz najlepiej, a które najgorzej i dlaczego?
  • Jakie są Twoje osobowościowe predyspozycje? Jesteś ekstawertykiem czy introwertykiem? Potrzebujesz w życiu planu czy spontaniczności? (Więcej pytań MBTI - typy osobowości)
  • Co jest ważne dla Ciebie w pracy i w życiu?
  • Co Cię najbardziej fascynuje i kręci?
  • Jakie są Twoje marzenia, które towarzyszą Ci od lat?
  • Do jakiej pracy jesteś najlepiej dopasowany (Jak rozpoznać swoje powołanie?)

Błąd #3: Nie rozpoznajemy właściwie rynku

Potrzebujemy najpierw przyjrzeć się sobie, a dopiero potem rynkowi. Rozpoznanie rynku to nie tylko to, co możesz zobaczyć w internecie. Oczywiście internet też jest ważny. Oto przykładowe pytania, na które warto odpowiedzieć:

  • Jakie branże są ciekawe dla Ciebie, a jednocześnie mają perspektywy wzrostowe? Kogo najczęściej poszukuje rynek, co widać w ogłoszeniach o pracy?
  • Gdzie na rynku widzisz potrzeby, których obecnie nikt lub prawie nikt nie zaspokaja?
  • Jaki problem w świecie, w Twojej społeczności, jest dla Ciebie na tyle ważny, że chciałbyś pracować na rzecz jego rozwiązania?

Rozpoznanie rynku to także rozmowy z osobami wykonującymi zawody, które nas interesują, to także obserwowanie ich pracy, może wręcz doświadczanie jej, bycie klientem czy współpracownikiem.

Błąd #4: Zbyt szybko dokonujemy wyboru

Warto przed dokonaniem przekwalifikowania lub przezawodowienia stworzyć listę możliwych opcji zawodowych, a potem dokonać analizy za i przeciw każdej z pozycji. Zawsze namawiam moich Klientów do przymierzenia się do danego zawodu, zbierania informacji z różnych źródeł, poznawania w praktyce zawodu zanim podejmiemy decyzję. Może wolontariat albo praktyki będą dobrym sposobem poznania nowej dziedziny?

Przekwalifikowanie, przezawodowienie lub przebranżowienie - o czym pamiętać?

Dobry plan

Warto szukać skrótów, ale nie akurat w planowaniu. Dobry plan związany ze zmianą kwalifikacji lub zawodu to podstawa. O świadomości celu i innych ważnych elementach drogi ku zmianie przeczytasz w artykule O czym pamiętać przy zmianie pracy czy kariery.

Przeszkody na drodze

Przeszkód na drodze do przekwalifikowania lub przezawodowienia może być sporo. Dobrze się na nie przygotować, choć nie wszystko jesteśmy w stanie przewidzieć i nie na wszystko mamy wpływ. Warto zbierać doświadczenia od osób, które dokonały już zmiany albo od dawna pracują w interesującym nas zawodzie (Jak to jest z tą zmianą zawodową?).

Ograniczenia w głowie

Ograniczające przekonania, które pojawiają się w naszych głowach typu "jestem zbyt stara, żeby dostać tę pracę", "jestem gorszy, bo nie kończyłem normalnych studiów", "nie jest psychologiem, ekonomistą, prawnikiem...itp." mogą być poważnymi przeszkodami, z którymi będziemy się mierzyć (Przekonania w poszukiwaniu pracy).

Postawa pokory i otwartości

Gdy zaczynamy nową drogę, niekoniecznie musimy zaczynać od zera. Jednak w każdym przypadku potrzebujemy otwierać się na zdobywanie nowej wiedzy i umiejętności oraz przyznawać się, że czegoś nie wiemy.

 

Jeśli zainteresował Cię ten tekst, zapraszam do sięgnięcia po ksiażkę "Pracuj w zgodzie ze sobą. Zmiana zawodowa krok po kroku"!

 

Wykorzystane źródła:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Przekwalifikowanie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Przezawodowienie

https://pl.wiktionary.org/wiki/przebran%C5%BCowienie

https://gratka.pl/regiopraca/portal/rynek-pracy/wiadomosci/przezawodowienie-czy-warto-zaprzepaszczac-dorobek-zawodowy

Justyna Ciećwierz

Justyna Ciećwierz, psycholog organizacji, coach rozwoju zawodowego, konsultant i trener.

 

Biuletyn Zmiana Zawodowa

Dziękuję za odwiedzenie mojej strony!
Mam dla Ciebie bezpłatny rozdział z książki
"Pracuj w zgodzie ze sobą. Zmiana zawodowa krok po kroku."
dostępny wraz z zapisem na biuletyn.
Zapraszam do zapisu!