ADHD w pracy. Jak sobie radzić i gdzie szukać zatrudnienia?

Kiedyś wydawało mi się, że ADHD dotyczy tylko dzieci. Potem trafił do mnie Klient, który szukał swojego zawodowego dopasowania mierząc się ze swoją innością. Temat zaczął się pojawiać, a ja zaczęłam mu się bacznie przyglądać.

ADHD to jeden z wymiarów neuroróżnorodności (ang. neurodiversity). Termin "neuroróżnorodność" pojawił się w latach 90-tych. Judy Singer, australijska socjolożka, która po raz pierwszy użyła tego sformułowania, chciała w ten sposób wspierać osoby z różnicami neurologicznymi oraz promować zrozumienie i akceptację dla inności w społeczeństwie.

Neuroróżnorodność dotyczy około 20% populacji według Harvard Medical School i pokazuje nam, że ludzie mogą doświadczać świata w przeróżny sposób. Nie ma czegoś takiego jak „właściwy” sposób myślenia, uczenia się i zachowania. I co najważniejsze te różnice nie są już postrzegane jako ułomności, ograniczenia czy braki.

ADHD u dorosłych – definicja

ADHD to neurobiologicznie inny sposób funkcjonowania mózgu, uwarunkowany genetycznie, przenoszony z pokolenia na pokolenie. Każdy przypadek jest indywidualny.

ADHD (ang. Attention Deficit Hyperactivity Disorder) to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z brakiem koncentracji uwagi, w którym  mogą przeważać deficyty koncentracji uwagi, może przeważać objaw nadpobudliwości. Objawy mogą występować łącznie, ale także oddzielnie. ADHD może nie mieć w ogóle komponentu nadpobudliwości i dotyczyć tylko objawów związanych z brakiem koncentracji - AD(H)D.

ADHD u osób dorosłych  - o czym pamiętać w pierwszej kolejności?

W przypadku osób doświadczających ADHD szalenie ważna jest troska w właściwą pracę mózgu i jego higienę.

Co to oznacza?

  • odpowiednia dawka snu
  • aktywność fizyczna – szczególnie ważna rzecz u osób z ADHD
  • należyte nawodnienie organizmu
  • prawidłowe, urozmaicone odżywianie
  • dbanie o relacje
  • relaks, odpoczynek - nicnierobienie
  • czas pracy i koncentracji na zadaniu
  • okazje do refleksji i zatrzymania się
  • czas na kreatywność, spontaniczność, zabawę i nowe aktywności

Osoba dorosła z ADHD często mierzy się z niemożnością zrealizowania swojego potencjału. Jej inny sposób pracy mózgu dotyczy nie tylko pracy, ale różnych obszarów życia, domu, interakcji społecznych itp., stąd ważne jest całościowe podejście do zagadnienia i zadbanie o różne sfery.

Bardzo pomocna może być farmakoterapia, psychoedukacja lub psychoterapia. Kiedy skorzystać z profesjonalnej pomocy?

ADHD w pracy – co pomaga w koncentracji

Idealne miejsce pracy dla osoby z ADHD musi stanowić odpowiednią mieszankę stymulacji i jej braku. Ważne jest zadbanie o balans pomiędzy dopaminą i noradrenaliną w korze przedczołowej w mózgu. Więcej o mózgu.

Warto przyjrzeć się sobie, co pomaga w naszej koncentracji, a co ją burzy. Poniżej kilka przykładów czynników, które mogą nas stymulować. Każdy z nas ma indywidualne preferencje i starajmy się je w sobie odkryć.

👁️ Wzrok – na przykład zielona roślina, na którą możemy spoglądać, gdy odwracamy oczy od komputera, kwiaty, plakat z ulubionymi kolorami w zasięgu wzroku, jasne pomieszczenie, itp.

👂 Słuch – ulubiona muzyka w tle, sygnał dzwonka z ulubioną piosenką, itp.

👃 Węch – wietrzenie pomieszczenia, nawilżacz powietrza, świeca zapachowa, zapach kawy, itp.

👅 Smak – przekąski do przegryzienia w czasie pracy, żucie gumy, ulubiony napój na biurku, kwaśne cukierki, itp.

✋ Dotyk – piłka antystresowa, coś przyjemnego w dotyku, typu pluszak, kremowanie i masowanie dłoni, itp.

🤸‍♀ Ruch – mikroprzerwy w trakcie pracy, rozciąganie, wstawanie od biurka, chodzenie po schodach, przerwa na zrobienie herbaty, itp.

⏰ Struktury - np. określony czas na wykonanie zadania, dokończenie przerwy, powtórzenie materiału, dzielenie zadania na mniejsze części, określanie priorytetów i kolejności wykonania działań.

💛 Emocje, tempo, nastrój  - źródłem pozytywnych emocji może być na przykład praca w zespole, poczucie, że jesteśmy w czymś dobrzy, różnorodne zadania, docenienie, itp.

W uczeniu się i koncentracji uwagi pomaga zadbanie o stan pobudzenia mózgu umożliwiający koncentrację - eliminowanie dystraktorów i świadome budowanie skojarzeń i nowych połączeń w mózgu. Ważne jest także zapobieganie nadmiernemu pobudzeniu kory przedczołowej, np. poprzez zapisywanie pomysłów i rzeczy do zrobienia czy świadome przenoszenie koncentracji do innej części mózgu np. zwiększenie uważności na dźwięki poprzez słuchanie muzyki lub aktywowanie kory motorycznej i pójście na spacer.

ADHD w pracy. Jak sobie radzić i gdzie szukać zatrudnienia?

ADHD zarówno u mężczyzn, jak i kobiet, może przybierać różne formy. Poniżej kilka ciekawych spostrzeżeń z książki Sabine Bernau „ADHD u dorosłych”.

ADHD u mężczyzn

  • Często przeważa u nich nadpobudliwość psychoruchowa
  • Może cechować ich kreatywność i wizjonerstwo, dobrze rozwinięta wyobraźnia
  • Wrażliwi, otwarci na bodźce, reagujący sercem
  • Z zapałem angażują się w tematy, które ich interesują, mogą w nich osiągać ponadprzeciętne wyniki
  • Nowe i różnorodne zadania pomagają im w utrzymaniu koncentracji uwagi
  • Często o czymś zapominają
  • Mogą mieć trudność z przyjęciem krytyki
  • Mają trudności z pracą w grupie
  • Nierzadko są perfekcjonistami

Przykładowe zawody:

Mężczyźni z ADHD mogą odnosić sukcesy w pracy na własny rachunek oraz wszędzie tam, gdzie powtarzalne i rutynowe zadania mogą scedować na innych. Szczególnie dobre zawody dla nich to: adwokat, lekarz, naukowiec, rzemieślnik, informatyk, dziennikarz, artysta, polityk, kupiec, kucharz, agent ubezpieczeniowy i oczywiście wiele innych. Cenne są dla nich wyzwania wymagające kreatywności i pomysłowości.

Oczywiście ADHD to nie jedyny aspekt, który bierzemy pod uwagę w poszukiwaniu najlepszego zawodowego dopasowania, ale warto brać to także pod uwagę.

ADHD u kobiet

  • Często przeważają u nich zaburzenia koncentracji uwagi, rzadziej nadruchliwość
  • Cechuje je dobra intuicja i wrażliwość na innych
  • Są kreatywne i idealistycznie nastawione do życia
  • Chętne do pomocy
  • Może cechować je spowolnienie - bujanie w obłokach
  • W życiu prywatnym mogą mieć trudności z utrzymaniem porządku, doświadczać chaosu
  • Często charakteryzuje je zmienność nastrojów

Przykładowe zawody:

Dobry polem dla kobiet z ADHD są zawody wymagające twórczości i kreatywności, a jednocześnie umożliwiające kontakt z ludźmi. Przykładowe zawody, w których mogą się odnaleźć to aktorka, dziennikarka, nauczycielka, prezenterka radio/tv, lekarka, projektantka stron www i oczywiście wiele innych.

Oczywiście powtórzmy raz jeszcze: ADHD to nie jedyny aspekt, który bierzemy pod uwagę w poszukiwaniu najlepszego zawodowego dopasowania, ale warto brać to także pod uwagę.

Gdzie szukać pracy, gdy doświadczamy ADHD?

Ważne jest, aby miejsce pracy zapewniało warunki, w których będziemy mogli się skoncentrować i/lub mieć odpowiednią dawkę ruchu. Tutaj ważne jest dobre poznanie swoich osobistych preferencji. Szczególnie warto zwrócić uwagę na poziom stresu, który wiąże się z określonym stanowiskiem pracy. Jeśli ten stres jest nadmierny, dobra praca mózgu będzie utrudniona albo wręcz niemożliwa.

Osoby z ADHD często dobrze się odnajdują w pracy, gdzie jest okazja do następujących aktywności:

  • realizowanie krótkoterminowych projektów
  • szybkie przeskakiwanie z tematu na temat
  • praca w start-up- ach, zwłaszcza w pierwszej fazie, oraz w fundraisingu
  • demonstrowanie entuzjazmu, pasji i ekscytacji w pracy
  • motywowanie zespołów.

Czy diagnozować się czy nie?

Z rozmów z psychoterapeutami oraz osobami dotkniętymi tą przypadłością wynika, że diagnoza w kierunku ADHD może przynieść ulgę.

Często przez lata zmagamy się z trudnościami na przykład z kończeniem projektów czy utrzymaniem porządku wokół siebie i bardzo łatwo wtedy o obwinianie siebie. Diagnoza pozwala lepiej nam siebie zrozumieć oraz, co najważniejsze, na ich bazie podjąć działania, które mogą przynieść zmiany w codziennym życiu. Za każdym razem lepsze poznanie siebie to kroczek do przodu i z tego powodu warto podejść do takiej diagnozy jako okazji do świętowania i przyczynku do lepszego życia.

Gdy ADHD towarzyszy nam na co dzień, warto uczyć się poznawania siebie i swoich preferencji, korzystania z profesjonalnej pomocy i świadomego życia. Neuroróżnorodność jest wśród nas - twórzmy wspólnie środowisko pracy, które jest jej przyjazne.

Odkryj swój potencjał

Masz pytanie? Skontaktuj się ze mną już teraz!

Zgoda *

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych w związku z wysłaniem zapytania przez formularz kontaktowy. Podanie danych jest dobrowolne, ale niezbędne do przetworzenia zapytania. Zostałem/am poinformowany/a, że przysługuje mi prawo dostępu do swoich danych, możliwości ich poprawiania, żądania zaprzestania ich przetwarzania. Administratorem danych osobowych jest JC Coaching, Nowa Iwiczna, Tarniny 5a, 05-515 Mysiadło k/Warszawy.

 

Wykorzystane źródła:

Bernau S. „ADHD u dorosłych. Jak ułatwić sobie życie i uspokoić myśli”. Wydawnictwo WAM, 2022.

https://pl.wikipedia.org/wiki/ADHD

https://www.health.harvard.edu/blog/what-is-neurodiversity-202111232645

https://www.forbes.com/sites/forbescoachescouncil/2022/02/23/celebrating-adhd-in-the-workplace/?sh=34706cd071db

https://neuroleadership.com/healthymindplatter

https://www.pulshr.pl/rynek-zdrowia/osoby-z-adhd-w-pracy-w-jakich-zawodach-sie-sprawdzaja-i-jak-sobie-radza,28468.html

Justyna Ciećwierz

Justyna Ciećwierz, psycholog organizacji, coach rozwoju zawodowego, konsultant i trener.