Kilka dni temu otrzymałam maila następującej treści. Autorka wyraziła zgodę na jego publikację.

Szanowna Pani Justyno,

od niedawna jestem czytelniczką Pani bloga. Trafiłam na niego, ponieważ podjęłam decyzję o zmianie zawodu i po wielu przemyśleniach i analizach postanowiłam wykonywać zawód coacha. Również u Pani trafiłam na cudowną ksiażkę "Jakiego koloru jest Twój spadochron?". Piszę do Pani, ponieważ autor wspomnianej książki sugeruje kontakt z osobami, które wykonują zawód, na który się decydujemy. Podaje w niej również pytania, które należy zadać tej osobie. Nie wiem, czy odpowie Pani na moje pytania, ale zaryzykuję, ponieważ bardzo zależy mi na poznaniu Pani doświadczeń i motywacji do wykonywania tego zawodu. Bardzo proszę o odpowiedź na poniższe pytania.

Pochodzę z okolic Poznania i mam nadzieję na moje powodzenie w tym zawodzie, obecnie wykonuję zawód nauczycielki. Będę Pani z całego serca wdzięczna za odpowiedź.

Łączę pozdrowienia,

M.

Pomyślałam sobie, że ponieważ od czasu do czasu kontaktuje się ze mną ktoś zainteresowany działalnością podobną do mojej, to być może ten temat warto opisać szerzej. Poniżej publikuję pytania i moje odpowiedzi:

1. Jak doszło do tego, że pracuje Pani w tym zawodzie?

W 2008 roku, kiedy zaczynałam swoją działalność, moje dzieci były jeszcze małe. Bardzo chciałam podjąć pracę w niepełnym wymiarze, aby mieć czas na zajmowanie się rodziną. Nie chciałam wracać do tego, czym zajmowałam się wcześniej. Pracowałam w firmie konsultingowej, a potem prowadziłam własną działalność doradczą, co oznaczało duże projekty, wyjazdy służbowe, konieczność zaangażowania w pracę od rana do wieczora.

Jak odkryłam swój cel zawodowy?

Na początku poruszałam się zupełnie po omacku. Poszukiwałam pomysłu na siebie, co mnie interesuje, w czym jestem dobra, co potrafię robić, co lubię i co jest potrzebne na rynku. Rozmawiałam z różnymi ludźmi, poszukiwałam pomysłów w internecie, spisywałam sobie opcje i analizowałam swoje preferencje. Piszę o tym więcej w artykule "Powrót do pracy...". Ważne dla mnie było napisanie tekstu na temat powrotu do pracy i opublikowanie go w rubryce Matka Polka Pracująca "Dziennika." To mnie ogromnie wzmocniło, choć tekst został mocno pocięty, a przesłanie tekstu przeinaczone. Takie niestety są media. Drugi ważny moment to odkrycie książki Bollesa, najpierw wydania polskiego, wtedy jeszcze pod tytułem "Spadochron", a potem kolejnych wersji amerykańskich. We wstępie do polskiego wydania z 2011 roku piszę o tym, jak bardzo byłam zdziwiona, że tak późno kultowy poradnik Bollesa trafił w moje ręce. Zachowałam do tej pory zapiski z pierwszej lektury tej książki. Wtedy dostrzegłam w sobie, że pasjonują mnie pionierskie inicjatywy i wspieranie innych w odkrywaniu misji życiowej. Zaczęłam powoli przymierzać się do zawodu coacha. O podjęciu nauki w amerykańskiej szkole dla coachów kariery przesądziło spotkanie z Ulą. To była chyba pierwsza w Polsce osoba, która pracowała wtedy jako coach kariery. Znajoma znajomej opowiedziała mi o niej, spotkałyśmy się i...zostałam jej klientką :) Narzędzia coachingowe, z których wtedy skorzystałam, potem zaczęłam proponować moim klientom.

Na marginesie dodam, że zawód, który obecnie wykonuję, wcale nie był pierwszy na liście moich piorytetów. Bardziej od coachingu pasjonowało mnie wspieranie organizacji w przeprowadzaniu zmian i dbanie o dobrostan ludzi pracujących w firmach. Uznałam jednak, że doradztwem organizacyjnym będę mogła zająć się w większym stopniu dopiero wtedy, gdy moje dzieci dorosną, a póki co, będę pracować z klientami indywidualnymi w niepełnym wymiarze godzinowym dbając o ich jak najlepsze dopasowanie w sferze zawodowej.

Co mi pomogło w rozpoczęciu nowej działalności?

Z pewnością pomocny był fakt, że wcześniej zajmowałam się z doskoku wspieraniem koleżanek wracających do pracy po przerwie związanej z dziećmi, pomagałam znajomym szukającym nowego zatrudnienia, a wcześniej w konsultingu wykonywałam projekty outplacementowe (wsparcie w procesie zmiany pracy finansowane przez pracodawcę). Kierunek działalności był więc naturalny. Widziałam także duże potrzeby rynkowe. Zaczynałam, gdy faktycznie na naszym rynku było bardzo mało coachów i prawie nikt się nie specjalizował w tematach karierowych. Zupełnie odmiennie jest teraz.

Pomogły mi także kontakty z moimi amerykańskimi mentorami, którzy przekazywali mi know-how, otwierali moje horyzonty myślowe, uczyli marketingowego podejścia innego niż to, które znałam, zwyczajnie dodawali mi siły.

Osłabiali mnie natomiast niektórzy moi znajomi, którzy pukali się w głowę, gdy opowiadałam im o moim pomyśle. Na szczęście znalazłam grono osób, które mnie wspierało w realizacji zawodowej zmiany.

Jak bym miała wybrać 3 najważniejsze rzeczy pomocne w rozpoczynaniu nowej działalności zawodowej, byłyby to:

1. rozpoznanie w sobie swojej największej tęsknoty i swoich najmocniejszych talentów
2. rozpoznanie potrzeb rynku, problemów potencjalnych klientów i kreatywne poszukiwanie ich zaspokojenia
3. wsparcie ludzi z zewnątrz, bliższych i dalszych znajomych, od których możemy się uczyć, którzy mogą nam kibicować, wspierać i motywować, gdy pojawia się trudność.

 Oczywiście ta trzecia rzecz chyba jest najbardziej kluczowa, a ja tego nie wiedziałam, gdy zaczynałam.

2. Co się Pani w nim najbardziej podoba?

Bardzo lubię rozmawiać z ludźmi, poznawać nowe osoby. Spotkania z klientami były dla mnie i są zawsze największym szczęściem. Lubię konsultacje Kompas Kariery, gdy spotykamy się i analizujemy wyniki testu Career Direct. Za każdym razem przede mną jest nowa osoba, z innymi tematami, innym predyspozycjami, inną sytuacją. Myślę, że różnorodność jest dużym plusem mojej pracy. Lubię także pisać. Od wielu lat wysyłam do sympatyków mojej witryny biuletyn Zmiana Zawodowa. Pisanie artykułów do tego biuletynu stanowi ciągle spore źródło radości dla mnie.

Cieszy mnie, gdy osoba, która korzysta z mojej pomocy, odnajduje swój trop, odkrywa coś wartościowego, wprowadza zmianę w swoim życiu, osiąga swój cel, gdy staje się bardziej świadoma, odważniejsza, pewniejsza swoich mocnych stron. To wielkie szczęście, że praca umożliwia mi obcowanie z tym, co w człowieku najpiękniejsze:)

Podoba mi się w mojej pracy swoboda, którą daje prowadzenie własnej działalności. Mogę decydować z kim współpracuję i na jakich zasadach, jak wygląda moje życie, co będę robić danego dnia. Jednak to nieprawda, że nie mam szefa. Moimi szefami są moi klienci.

W pracy coacha kariery/doradcy zawodowego pomagamy ludziom rozwikłać niezwykłą łamigłówkę, jaką są oni sami dla siebie. Potrzeba do tego zdolności słuchania i rozumienia drugiego człowieka, analizowania różnych faktów, wskazówek, które mogą być pomocne w odkrywaniu ich największych talentów i życiowego posłannictwa, dostrzegania różnych wzorców, motywowania, czasem pomocy w generowaniu pomysłów oraz dzielenia się wiedzą. To mi się także bardzo podoba.

Cenne jest dla mnie także, że mogę pracować w zgodzie z moimi wartościami. Mogę być uczciwa w prowadzeniu biznesu i w kontaktach z klientami, mogę pomagać innym, mogę realizować misję, która jest dla mnie ważna, bo widzę sens w mojej pracy, a jednocześnie mogę wspierać moich bliskich w realizacji ich potrzeb i zamierzeń. 

Zapomniałabym o jeszcze jednej ważnej rzeczy. Bardzo mi się podoba prowadzenie warsztatów grupowych. To się zmieniło od kiedy współpracuję na stałe z koleżanką. Kiedyś szkolenia były czymś, do czego podchodziłam jak do jeża. Teraz jest to źródło mojej wielkiej radości.

3. Co się Pani w nim najmniej podoba?

Minusem własnej jednoosobowej działalności jest dla mnie samotniczy charakter tej pracy. Oczywiście współpracuję z innymi ludźmi, poszukuję projektów, w których mogę działać wspólnie, jednak sporo decyzji i aktywności realizuję sama. Stąd pewnie moje poszukiwania aliansów, pól do współpracy i łączenia sił.

Jako minus mogę także podać nieprzewidywalność: klientów, dochodów, obowiązujących w Polsce przepisów prawa, itp. To jednak dotyczy każdej samodzielnej działalności gospodarczej.

W zawodzie coacha pracującego na własny rachunek dużym ograniczeniem jest czas. Mamy go tyle samo co inni ludzie, a nasze wynagrodzenie jest ściśle uzależnione od czasu, jaki poświęcimy na współpracę z klientem. Nie podoba mi się, gdy ktoś stwierdza, że mam wysokie ceny, podczas gdy wiem, jak dużo mojego czasu pochłania współpraca z jedną osobą. Przecież chcę każdego mojego klienta traktować jak najlepiej i nie pracuję przy taśmie. Dlatego szczególnie cenne jest poszukiwanie źródeł dochodu, które nie wymagają naszego bieżącego zaangażowania.

4. Jak ja mogłabym dostać pracę w tym zawodzie, i jakie wymagania muszę spełnić?

Wszystko zależy o jakiej pracy konkretnie Pani myśli. Zakładam, że interesuje Panią coaching/doradztwo w zakresie rozwoju zawodowego, ale ponieważ pisze Pani ogólnie o zawodzie coacha, to scharakteryzuję szerzej ten zawód.

Jak zostać coachem kariery? Pytania i odpowiedzi

Własna działalność freelancerska

Zawód coacha najczęściej oznacza pracę na własny rachunek. Freelancer, wolny strzelec to osoba współpracująca z firmami jako niezależny dostawca usług. Jeśli chce Pani prowadzić własną działalność gospodarczą, to praca będzie zależeć od Pani doświadczenia, umiejętności oraz wizerunku rynkowego, a przede wszystkim od aktywności marketingowych, jak skutecznie przyciągnie Pani osoby lub firmy do współpracy lub inaczej, jak skutecznie będzie Pani docierać do potencjalnych klientów, jakie usługi będzie Pani oferować, itd.

Praca dla coacha/doradcy zawodowego

Jeśli chodzi o pracę stałą, etatową, to zatrudnienie dla coacha kariery/doradcy zawodowego oferują następujące instytucje:

• biura karier na uczelniach wyższych
• szkoły, instytucje edukacyjne oferujące przedmioty z zakresu doradztwa zawodowego,
• firmy szkoleniowe, instytucje pozarządowe zajmujące się rynkiem pracy oraz edukacją
• urzędy pracy
• ochotnicze hufce pracy
• firmy doradcze zajmujące się usługami wsparcia w procesie zmiany pracy (outplacementu dla firm) oraz coachingu zawodowego dla pracowników i kadry menedżerskiej
• prywatne agencje zatrudnienia
• duże firmy zatrudniające coachów wewnętrznych, najczęściej w ramach działów HR.

W każdym z tych miejsc wymagania mogą być różne i różne sposoby pozyskania takiej pracy.

Wymagania w pracy coacha/doradcy zawodowego

W Polsce dopiero niedawno zderegulowano zawód doradcy zawodowego i dziś nie ma sztywnych wymagań na tym stanowisku. Wyróżniłabym najczęściej pojawiające się wymagania w instytucjach rynku pracy:

• przygotowanie formalne, studia wyższe najczęściej o kierunku psychologia, pedagogika, doradztwo zawodowe, prawo, zarządzanie zasobami ludzkimi, coaching zawodowy
• znajomość specyfiki rynku pracy, zawodów, instrumentów diagnostycznych, znajomość przepisów prawa związanych z rynkiem pracy, ochroną własności intelektualnej, prowadzeniem działalności gospodarczej
• łatwość w nawiązywaniu kontaktów z ludźmi
• komunikatywność, w tym szczególnie umiejętność aktywnego słuchania
• umiejętności i doświadczenie w pracy z grupami, ukończone kursy trenerskie mogą być dodatkowym atutem
• szerokie horyzonty myślowe i gotowość do ciągłego uczenia się
• cierpliwość, dokładność i kreatywność
• samodzielność i dobra organizacja pracy własnej

Wymagania w pracy coacha

W prowadzeniu własnej działalności coachingowej lub w pracy etatowej coacha wewnętrznego przydatne mogą być następujące kompetencje:

• wcześniejsze doświadczenie zawodowe, które może być dodatkowym atutem w pracy w wybranej specjalizacji, np. doświadczenie na pozycji menedżerskiej lub doradczej dla coacha wyższej kadry menedżerskiej; doświadczenie w rekrutacji/HR dla coacha kariery, itp.
• miłość do ludzi, akceptowanie ich i nastawienie na ich wzmacnianie
• pomaganie i służenie innym
• umiejętność słuchania i łatwość w porozumiewaniu się z ludźmi
• etyczne podejście do pracy, odpowiedzialność, umiejętność wzbudzania zaufania
• świadomość siebie, swojej misji życiowej, motywacji i ograniczeń
• uważność i cierpliwość
• orientacja na klienta, nastawienie na budowanie z nim relacji partnerskiej
• umiejętność rozwiązywania problemów, kreatywne podejście do pracy
• pogodne nastawienie do życia
• wiedza i zainteresowania w dziedzinie psychologii, doradztwa zawodowego, HR, rozwoju osobistego, marketingu i sprzedaży
• i gotowość do uczenia się przez całe życie!

Żeby odpowiedzieć na pytanie, jak mogłaby Pani znaleźć pracę w tym zawodzie, potrzebowałabym wiedzieć więcej o niszy (specjalizacji), którą chciałaby Pani sobie wybrać. Dla nauczyciela naturalną drogą może być praca z młodzieżą, prowadzenie warsztatów dla młodych ludzi stojących u progu dorosłego życia, w liceach oraz ostatnich klasach szkoły podstawowej. Można wtedy mieć własną działalność freelancerską, a jednocześniej być zatrudnioną w szkole i prowadzić tam przedmiot doradztwa zawodowego albo przedsiębiorczości dla młodzieży. Nie mam jednak pewności, że taka jest Pani tęsknota serca, bo czasem projektując zmianę zawodową, chcemy uciec od tego, czym zajmowaliśmy się do tej pory.

5. Łatwo czy trudno o pracę w tym zawodzie?

W ciągu 10 lat mojej działalności zaszły kolosalne wręcz zmiany na rynku. Obecnie mamy w Polsce prawdopodobnie kilka tysięcy coachów (pracujących w różnych specjalnościach), a więc konkurencja jest spora. Z drugiej strony rośnie świadomość tego typu usług wśród klientów, co oznacza zwiększenie popytu na usługi coachingowe i doradztwo zawodowe. Zawód coacha ma bardzo niski próg wejścia, czyli praktycznie każdy może nazwać się coachem i zacząć prowadzić swoją działalność. Nie ma w tej materii żadnych ograniczeń. O pracę etatową w zawodzie coacha w korporacji raczej trudno, jest dużo chętnych i wygrywają osoby naprawdę z dużym doświadczeniem i renomą. Praca doradcy zawodowego w jednostkach budżetowych (urzędy pracy, ohp,uczelnie wyższe) wiąże się z reguły z niższym wynagrodzeniem, więc rotacja w tym sektorze rośnie i o pracę jest łatwiej.

Droga M., jeśli w procesie odkrywania siebie doszła Pani do pełnego przekonania, że zawód coacha to Pani powołanie, że do tego jest Pani wezwana, to proszę nie zważać na  żadne trudności i przeszkody na drodze, tylko dalej rozmawiać z ludźmi pracującymi w tej profesji i poszukiwać niszy odpowiedniej dla siebie.

Z całego serca życzę powodzenia w zmianie zawodowej!

Justyna Ciećwierz