Czym chciałbyś się najchętniej zajmować na emeryturze? Takie pytanie od lat zadaję moim Klientom, z którymi współpracuję nad projektem zmiany zawodowej. Odpowiedzi mogą pokazywać nasze pasje, zainteresowania i wartości, co w projekcie nowej pracy jest szalenie ważne. Często nie zastanawiamy się, jak będzie wyglądało nasze życie po osiągnięciu wieku emerytalnego, zwłaszcza jeśli do emerytury zostało nam jeszcze 15 czy 20 lat.

Dick Bolles, autor legendarnego Spadochronu, pięknie porównał nasze życie do symfonii. Czas po osiągnięciu wieku emerytalnego to jej czwarta część. Może być radosna, pełna wigoru, triumfująca albo bardziej podniosła, patetyczna, smutna. Czas spełnienia albo zgorzknienia. To w dużym stopniu od nas zależy jaki on będzie.

Wszyscy widzimy, że podział na trzy etapy w życiu: edukację, pracę i emeryturę stał się w dzisiejszym świecie przeżytkiem. Bolles już dawno temu optował, aby myśleć o czasie emerytalnym jako o kompilacji:

• rozwoju
• produktywności
• i odpoczynku.

Aby zapewnić sobie satysfakcjonującą drugą połowę życia, warto wcześniej się do niej przygotować. Planowanie emerytury to nie tylko zadbanie o stan zdrowia i finanse, ale także zaprojektowanie sobie takiego życia, jakiego pragniemy. Oczywiście uwzględniając wszystkie ograniczenia, które wiążą się z tym okresem. W poniższym artykule przedstawiamy najważniejsze aspekty związane z projektem „emerytura”.

Emerytura – definicja

Emerytura (z łac. „emerere” co oznacza „zasłużyć”) jest definiowana przez słownik języka polskiego PWN jako miesięczne świadczenia pieniężne przysługujące za przepracowanie ustawowej liczby lat i po osiągnięciu określonego wieku. W tym artykule używamy zamiennie określenia emerytura i osiągnięcie wieku emerytalnego do opisania tej fazy w naszym życiu, gdy zaczynamy coraz częściej zauważać oznaki upływającego czasu. Osiągnięcie wieku emerytalnego niekoniecznie musi oznaczać przejście na emeryturę, bo nie zawsze decydujemy się od razu na pobieranie świadczeń.

Żyjemy coraz dłużej

Już dziś średnia długość życia polskiej emerytki wynosi 21 lat, a emeryta – 17 (Dane GUS - stan na rok 2023). Obecnie wiek emerytalny w Polsce to dla kobiet 60 lat, a dla mężczyzn – 65 lat. Wszystko na to wskazuje, że czas spędzony na emeryturze będzie się statystycznie wydłużał. O trendach na rynku pracy związanych ze zmianami demograficznymi czytaj w artykule „Przyszłość – trendy na rynku pracy”.

Podstawą są finanse

Fundamentem spokojnej emerytury bez wątpienia są finanse. Warto zacząć od bilansu swoich środków finansowych, jakimi pieniędzmi dysponujemy, jakie mamy wydatki, jakie są nasze długi i w co inwestujemy. Zarządzanie finansami to kompetencja, której każdy może i powinien się uczyć. Pomocne mogą być w tym książki, portale internetowe czy kursy e-learningowe.

Jeśli zbliżasz się już do wieku emerytalnego spróbuj oszacować jakich pieniędzy będziesz potrzebować na emeryturze, jakie będą Twoje przyszłe wydatki, co może być dla Ciebie źródłem dochodów. Weź pod uwagę emeryturę z ZUS, ale także inne plany emerytalne typu PPK, prywatne oszczędności itd. Jeśli to możliwe, warto przed przejściem na emeryturę spłacić wszystkie długi, aby obniżyć comiesięczne wydatki.

Bez względu na to, w jakim jesteś teraz wieku, oszczędzanie i inwestowanie to najlepsze strategie pomagające w przygotowaniu się do spokojnej i pogodnej jesieni życia.

Jeśli Twoje aktualne zarobki nie pozwalają na odkładanie nadwyżek, zachęcam do strategicznej analizy ścieżki kariery i przyjrzenia się opcjom, które masz przed sobą. Starania o podwyżkę, zmiana pracy lub przeprowadzenie dużej zmiany zawodowej, podjęcie dodatkowego zajęcia czy stworzenie źródła dochodu pasywnego to tylko niektóre z opcji, które warto rozważyć.

Troska o zdrowie

Zdrowie to drugi filar spokojnej emerytury. Nie mamy gwarancji, że aktywność i zdrowy styl życia uchronią nas przed wcześniejszą śmiercią, ale statystycznie ujmując, osoby aktywne żyją dłużej. Zdrowa dieta, aktywność fizyczna, którą lubisz, właściwe nawodnienie organizmu, odpowiednia dawka snu, regularne monitorowanie stanu zdrowia, zadbanie o eliminowanie źródeł nadmiernego stresu mogą sprawić, że Twoje życie będzie znacząco lepsze nie tylko w przyszłości, ale już teraz.

Relacje i wsparcie społeczne

Dobre relacje z ludźmi to kolejny filar udanej, spełnionej emerytury. Dużą wartością jest wsparcie płynące od osób najbliższych, mieszkających z nami albo w bliskim otoczeniu. Warto także pielęgnować więzi z przyjaciółmi i znajomymi, aby w chwilach kryzysowych mieć do kogo się zwrócić. W książce „Pracuj w zgodzie ze sobą. Zmiana zawodowa krok po kroku” w rozdziale o networkingu zapraszam do sporządzenia mapy naszych relacji, aby lepiej zatroszczyć się o tę sferę naszego życia.

Emerytura - czas spełnienia czy zgorzknienia?

Pasje i zainteresowania

Rozwijanie hobby i zainteresowań pozazawodowych to ważny element przygotowania do emerytury. Jeśli należymy do „pracusiów”, dla których liczy się tylko praca i to ona stanowi źródło naszego największego zaangażowania, może się okazać, że pogorszenie stanu zdrowia i niemożność wykonywania obowiązków zawodowych w wieku emerytalnym przyniesie nam pustkę, nudę, brak sensu i celu. Umiejętność odpoczywania, cieszenia się życiem poza pracą, to także coś, czego można i wręcz trzeba się uczyć.

Praca na emeryturze

Możliwość kontynuowania pracy po przekroczeniu wieku emerytalnego, może być dla wielu osób bardzo pożądanym scenariuszem. W minisondzie, którą prowadziłam w sierpniu 2023 roku wśród mojej społeczności na LinkedIn co drugi głosujący odpowiedział, że lubi swoją pracę i ma zamiar pracować po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zobacz wyniki sondy na LinkedIn.

Podobne wartości pojawiły się także w badaniach ogólnopolskich. W sondażu prowadzonym w 2020 roku na panelu badawczym Ariadna dla serwisu ciekaweliczby.pl 54% uczestników wyraziło chęć kontynowania pracy po przekroczeniu wieku emerytalnego, aby uzyskać wyższe świadczenie i aż 66% osób wskazało, że lubi swoją pracę.

Z kolei w 2021 roku blisko 40% Polaków było zainteresowanych wykonywaniem obowiązków zawodowych po przekroczeniu 60/65 lat. W tym sondażu, prowadzonym przez UCE Research, prawie 1/3 nie miała w tej sprawie zdania, a trzy osoby na dziesięć były zdecydowane na przejście na emeryturę od razu po uzyskaniu prawa do świadczeń. Zainteresowani kontynuacją aktywności zawodowej byli najczęściej osobami lepiej wykształconymi (wyższe lub średnie wykształcenie) i mieli lepiej płatną pracę, mniej wyczerpującą fizycznie.

Jeśli i Ty należysz do osób w dobrej formie zdrowotnej, lubiących swoją pracę i planujesz w wieku emerytalnym być aktywnym zawodowo, to serdecznie Ci gratuluję i mocno kibicuję, abyś zrealizował_ swoje plany. Późniejsze przejście na państwową emeryturę to możliwość zgromadzenia większych środków na emerytalnym koncie, więc warto taką opcję wybrać, o ile takie mamy preferencje.

Zmiana zawodowa jako przygotowanie do emerytury

Jeśli myślisz o zmianie zawodowej i większej satysfakcji płynącej z realizowanych przez Ciebie obowiązków, warto już teraz, nawet jak masz 30 czy 40 lat, wziąć pod uwagę możliwość wykonywania pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego.

Oczywiście wybór zawodu dobrze jest dopasować do naszych indywidualnych predyspozycji i preferencji. Więcej o tym w książce "Pracuj w zgodzie ze sobą. Zmiana zawodowa krok po kroku". Oto przykładowe zawody i zajęcia, które można z powodzeniem wykonywać także w wieku emerytalnym, w formie własnej działalności lub pracy w niepełnym wymiarze:

• Konsulting, coaching, mentoring w Twojej branży
• Uczenie innych, prowadzenie szkoleń, wykłady na uczelni, indywidualne korepetycje
• Projektowanie wnętrz
• Projektowanie ogrodów, ogrodnictwo
• Sprzedaż wyrobów rękodzieła, robótki ręczne
• Malarstwo, pisanie ikon
• Psychoterapia
• Wolontariat w sektorze pozarządowym (ngo)
• Prowadzenie agroturystyki, wynajem pokoi/mieszkań na portalach typu booking.com
• Obsługa klienta - handel detaliczny; prowadzenie sklepu internetowego

Poznaj swoją życiową misję

W wyborze drogi zawodowej warto także uwzględnić swoją życiową misję. Każdy z nas ma unikatowe zadanie, powołanie do wykonania na tym świecie, w tym także w pracy zawodowej. Jesteśmy wyposażeni w szczególne fizyczne, intelektualne i emocjonalne cechy oraz umiejętności. Nie ma drugiej osoby takiej jak Ty. Osiągnięcie wieku emerytalnego nie zwalnia nas z realizacji naszej misji, o ile mamy fizyczne i psychiczne ku temu możliwości. Znajomość misji życiowej sprawia, że nie tylko łatwiej nam podejmować decyzje związane z czasem emerytalnym, ale jesteśmy także bardziej zmotywowani do aktywności do późnego wieku.

Z odkrywaniem powołania często wiąże się troska o życie duchowe. Pielęgnowanie wiary, praktykowanie modlitwy i medytacji to także szalenie ważne aspekty zachowania pogody ducha w wieku emerytalnym.

Z podziwem patrzę na osoby dużo starsze ode mnie, które żyją (lub żyły) w zgodzie ze swoją misją, pełne pasji i akceptacji. Taką osobą dla mnie był wspomniany wcześniej Richard Bolles, którego poznałam w Kaliforni jak miał 81 lat. Jego szerokie horyzonty, poczucie humoru i pasja w służeniu ludziom imponowały nie tylko mnie. Taką osobą, spełnioną i pogodną, jest też moja mama, o której nie tak dawno napisałam w mediach społecznościowych (zajrzyj na FB/ZmianaZawodowa).

„Nikt w całej historii świata – ani w przeszłości, ani teraz, ani w przyszłości – nie jest i nie będzie taki jak ty” – Howard Dayton

Więcej o odkrywaniu powołania zawodowego w artykule „Jak rozpoznać swoje powołanie?” oraz na webinarze „Jak odkryć życiową misję?”

Przygotowanie się do emerytury to projekt, który wymaga starannego planowania i uwzględnienia zarówno aspektów finansowych, jak i życiowych. Dzięki odpowiednim działaniom możesz uczynić ten okres bardziej satysfakcjonującym, bezpiecznym i pełnym radości. Warto zabrać się za taki projekt dużo, dużo wcześniej. Czasem to może oznaczać podjęcie decyzji o zmianie zawodowej. Książka „Pracuj w zgodzie ze sobą. Zmiana zawodowa krok po kroku” może być wtedy bardzo pomocna.

Jeśli chcesz jak najlepiej wykorzystać drugą połowę życia, zapraszam do skorzystania z coachingu w ramach projektowania emerytury.

Jak zaprojektujesz swoją idealną emeryturę?

Wykorzystane źródła:

Photo by Aaron Burden on Unsplash

https://sjp.pwn.pl/slowniki/emerytura.html

Tablice GUS: kom.tab.trwania.zycia.2023.pdf

https://www.prawo.pl/kadry/kto-chce-dalej-pracowac-po-osiagnieciu-wieku-emerytalnego-i,509152.html

https://ciekaweliczby.pl/praca_sondaz/

https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C899060%2Cblisko-40-procent-polakow-zamierza-pracowac-po-osiagnieciu-wieku

https://www.prawo.pl/kadry/ile-osob-chce-pracowac-po-osiagnieciu-wieku-emerytalnego-a-ile,503418.html

https://lifehacker.com/how-to-retire-in-stages-and-why-you-should-1849653942

https://www.cnbc.com/2022/06/15/67-year-old-who-unretired-at-62-shares-the-biggest-retirement-challenge-that-no-one-talks-about.html

Szafrański M. „Finansowy ninja”, Kaveo Publishing, Warszawa, 2017.

Dayton H. „Twoje pieniądze się liczą”, Fundacja Ruchu Nowego Życia, Warszawa, 2008.

Bolles R. „What Color Is Your Parachute? For Retirement”, Ten Speed Press, 2007.