Przekonania w poszukiwaniu pracy

Absolutnym fundamentem skuteczności w poszukiwaniu pracy i w zmianie zawodowej są nasze przekonania - to w jaki sposób myślimy o sobie i o tym, co jest wokół nas. Potrzebujemy mieć świadomość pułapek, które mogą pojawić się z naszej głowie i utrudnić nam życie. Amerykańscy badacze Aaron Beck oraz David Burns kilka dekad temu zaproponowali użyteczną klasyfikację zniekształceń poznawczych. Przyjrzyjmy się podstawowym błędom, które mogą pojawiać się w naszym myśleniu nie tylko wtedy, gdy poszukujemy pracy. Które stwierdzenia brzmią znajomo?

1. Myślenie w kategoriach WSZYSTKO albo NIC

Myślenie wszystko albo nic, to podejście czarno-białe, inaczej dychotomiczne, spolaryzowane. Zwykle  polega ono na dzieleniu rzeczy na białe i czarne, bez żadnych odcieni szarości pośrodku. Np. "wszyscy gdzieś pracują, tylko ja jestem bez pracy", "wszyscy odnieśli sukces, tylko nie ja".

2. Nadmierna generalizacja

Nadmierne generalizowanie to inaczej uogólnianie idące w różnych kierunkach. Zwykle na podstawie jednego zdarzenia lub faktu, wyciąga się nieuprawnione wnioski na temat szerszej rzeczywistości. Np.  "rynek jest trudny - nie ma pracy", "nikt nie potrzebuje takiego pracownika jak ja", "zawsze mam pod górę".

3. Nakładanie negatywnego filtra

Ten rodzaj zniekształcenia polega to na tym, że zauważamy w swoim otoczeniu tylko, co negatywne, pomijając wszystko inne. Np. "ludzie nie są skłonni do pomagania" (na bazie jednego przypadku, że ktoś odmówił pomocy).

4. Etykietowanie

Etykietowanie to sposób na przypisanie jakiejś cechy sobie lub innym, choć nie istnieją ku temu wystarczające przesłanki. Typowe: "jestem głupia", "jestem przegrany", "jestem do niczego" zamiast "popełniłem błąd", "nie zapytałam się o tę sprawę".

5. Niedocenianie pozytywów

Niedocenianie pozytywów w poszukiwaniu pracy może dotyczyć sposobu postrzegania przez nas, naszych sukcesów i talentów. Np. "ten sukces o niczym nie świadczy", "fakt, że potrafię x, nic nie znaczy, wszyscy tak mają".

6. Zwroty typu "powinienem" lub "muszę"

Zwroty "powinienem" lub "muszę" sygnalizują chęć porównania się do wyimaginowanych standardów, nierealistycznego ustawiania poprzeczki sobie i innym. Bardzo często konsekwencją takiego podejścia jest poczucie winy i frustracja związana z niedotrzymaniem standardu. Np. "nie powinnam się tak lenić, powinnam wysyłać więcej aplikacji", "muszę przestać odkładać tę sprawę na później", "muszę szybko określić jaką pracę chcę znaleźć".

7. Obwinianie siebie lub innych

Często możemy przypisywać sobie lub innym winę za jakieś zdarzenie lub odczucie, tam gdzie faktycznie nie ma takiego związku przyczynowo-skutkowego. Np. "to, że jestem teraz bez pracy, to wszystko wina mojego szefa", "tracę pewność siebie za każdym razem, gdy mi to mówisz".

8. Personalizacja

Odmianą obwiniania może być personalizacja, czyli przypisywanie zdarzeniom osobistej odpowiedzialności. Np. "to wszystko moja wina", "gdybym tak nie zwlekała, nic by się nie stało" (w sytuacji, gdy zwlekanie nie było przyczyną zdarzenia).

Przekonania w poszukiwaniu pracy

9. Wyciąganie pochopnych wniosków

Wyciąganie pochopnych wniosków to inaczej czytanie w myślach. Polega na przypisywaniu określonego sposobu myślenia innym lub przewidywaniu zdarzeń, pomimo braku odpowiednich przesłanek. Np. "nie przyjmą mnie do tej pracy", "nie lubi mnie - nigdy mnie nie lubił".

10. Emocjonalne argumentacja

Emocjonalna argumentacja to inaczej przypisywanie stanom emocjonalnym siły sprawczej. Np. "czuję się jak idiota, więc jestem nim", "wstałem przybity jak pies, więc jestem do niczego."

11. Pomniejszanie lub powiększanie

Pomniejszanie albo powiększanie ważności spraw zwykle jest nieadekwatne wobec tego, jak się sprawy mają w rzeczywistości.

12. Myślenie katastroficzne

Jedną z odmian powiększania jest myślenie katastroficzne. "Ona straciła pracę, to samo na pewno przydarzy się i mnie", "gdy nie znajdę pracy przez miesiąc, załamię się".

Powyższa lista nie wyczerpuje całego bogactwa przekonań i zniekształceń, które sami produkujemy w naszych głowach i to nie tylko wtedy, gdy szukamy pracy lub dokonujemy wolty zawodowej. Pierwszym krokiem do ich zmiany jest tropienie tych myśli, które mogą mieć negatywny wpływ na nas i nasze życie, a potem sprawdzanie dowodów, czy faktycznie jest tak, jak myślimy. Sposobów na radzenie sobie ze zniekształceniami poznawczymi jest sporo. Przede wszystkim polegają one na dochodzeniu do prawdy, do wszystkich szarości pomiędzy czarnym i białym, zauważaniu tego, co jest w danej chwili dla nas ukryte. Nie zawsze sami jesteśmy w stanie sobie pomóc. Jeśli widzimy, że zniekształceń w naszym myśleniu jest sporo i blokują one kompletnie nasze działanie lub powodują wyraźny spadek nastroju, warto skorzystać z pomocy terapeuty zajmującego się terapią poznawczo-behawioralną.

I na koniec refleksja natury filozoficznej. Dążenie do prawdy i dobra to podstawowe  zadanie człowieka. Tak pisał w XIII w. Św. Tomasz z Akwinu i ciągle te słowa są aktualne. Praca nad własnymi przekonaniami przybliża nas do prawdy i przyczynia się do naszego dobra. Warto nad nimi pracować!

 

Wykorzystane źródła:

David D. Burns (1980)  Feeling Good: The New Mood Therapy, William Morrow & Company, New York.

David D. Burns (1999) The Feeling Good Handbook, Plume, New York.

 

Zajrzyj też "Kreatywne ju-jitsu czyli jak zaprząc gadzi mózg".

Justyna Ciećwierz

Justyna Ciećwierz, psycholog organizacji, coach rozwoju zawodowego, konsultant i trener.

 

Biuletyn Zmiana Zawodowa

Dziękuję za odwiedzenie mojej strony!
Mam dla Ciebie bezpłatny rozdział z książki
"Pracuj w zgodzie ze sobą. Zmiana zawodowa krok po kroku."
dostępny wraz z zapisem na biuletyn.
Zapraszam do zapisu!