Niby wiemy, że porażka jest wpisana w nasze codzienne życie, ale nie jest miła i stąd staramy się jej za wszelką cenę uniknąć. Tak się dzieje już od najmłodszych lat, gdy walczymy o dobrą ocenę w szkole, aby być pochwalonym i docenionym. Niska nota na odwrót, sprawia, że dostajemy etykietkę słabego ucznia, kogoś niezdolnego, nieradzącego sobie. W dorosłym życiu etykietowanie na podstawie odniesionych niepowodzeń utrudnia nam konstruktywne radzenie sobie z porażkami. Etykietkę „nieudacznika” czy „przegranego” możemy otrzymać od drugiej osoby, ale możemy też przyznać ją sobie sami. Jak poradzić sobie z porażką i jaka jest o niej prawda? O tym w artykule poniżej.

Porażka – o czym pamiętać?

Bez względu na to, jak wielkiej doświadczyłeś katastrofy w przeszłości, trzeba sobie jasno powiedzieć: porażka nie jest stanem trwałym i permanentnym. Z pewnością konsekwencje niektórych porażek mogą być długotrwałe i bolesne, ale o tym, jak będzie wyglądało Twoje życie po porażce, w bardzo dużym stopniu decydujesz Ty sam.

Porażka to konieczny etap na drodze do uczenia się i niezbędny element sukcesu. Mówi się, że porażka jest wręcz wpisana w sukces. Nie możesz osiągnąć czegoś znaczącego, jeśli nie poprzedzi go wcześniej pasmo niepowodzeń. Przykładów znanych postaci jest wiele, wszystkie je łączy podejście do niepowodzeń.

Znani o porażkach

Henry Ford, od najmłodszych lat interesował się techniką. Kilka kolejnych przedsiębiorstw przez niego założonych splajtowało i dopiero w wieku 44 lat wprowadził na rynek samochód marki Ford T, który sprzedał się do 1927 roku w ilości 15 milionów sztuk.

"Nie bój się przyszłości, a nie czcij przeszłości. Kto boi się przyszłości, kto boi się niepowodzenia, sam ogranicza swoją działalność. Niepowodzenie jest tylko sposobnością do inteligentniejszego rozpoczynania na nowo. Nie ma wstydu w uczciwym niepowodzeniu; wstydem jest bać się niepowodzenia. Co minęło, jest użyteczne tylko o tyle, o ile podaje drogi i sposoby postępu." ~ Henry Ford

Winston Churchill, zanim został premerem Wielkiej Brytanii, wielokrotnie przegrywał wybory do parlamentu, w młodości wyrzucony ze szkoły, o włos uniknął śmierci pracując jako korespondent wojenny w wojsku.

"Sukces polega na przechodzeniu od porażki do porażki bez utraty entuzjazmu." ~ Winston Churchill

Joanne Kathleen Rowling doświadczyła przemocy fizycznej w małżeństwie, samotnie wychowywała córeczkę, chorowała na depresję, kilka razy straciła posadę. Jej książkę o Harrym Potterze  odrzuciło wcześniej 12 wydawców.

„Niektóre niepowodzenia są w życiu nieuniknione. Nie da się żyć bez ponoszenia porażek w jakiejś dziedzinie, chyba, że żyje się tak ostrożnie, jakby się w ogóle nie żyło – co z kolei stanowi porażkę na całej linii.” ~ J.K. Rowling

To tylko kilka wybranych cytatów, jednak przykładów ludzi tzw. sukcesu, którzy z porażką byli mocno zaznajomieni, jest dużo, dużo więcej.

Czy boisz się porażki?

Strach przed porażką hamuje nasze zamierzenia i blokuje stawianie ambitnych celów. Ludzie obawiają się podejmowania nowych wyzwań, próbowania całkiem nowych aktywności, podejmowania nowej pracy, bo boją się popełnienia błędu, ośmieszenia, odrzucenia, niskiej oceny ich kompetencji i zdolności. Czy zdarzyło Ci się kiedykolwiek, że przewidywane niepowodzenie spowodowało, że nie podjąłeś próby? Może nie podjąłeś poszukiwania nowej pracy? Nie poszedłeś na rozmowę kwalifikacyjną? Nie podjąłeś się realizacji projektu, w którym nie miałeś wystarczającego doświadczenia? Odrzuciłeś tęsknotę swojego serca, aby odnaleźć spełnienie i radość w pracy? Warto przyjrzeć się, jakie mamy wewnętrzne wzorce radzenia sobie z lękiem przed porażką,  co za tym lękiem stoi, co słyszymy, gdy mierzymy się z tym lękiem, dlaczego się boimy.

Jak poradzić sobie z porażką?

Jeśli podejmiemy działanie i poniesiemy porażkę, to znów zdobywamy cenne informacje o sobie. Co mówimy sobie w chwili niepowodzenia? Jakie emocje się w nas wtedy pojawiają? Co czujemy w naszym ciele? Czy zauważamy w sobie złość i gniew, obarczamy winą innych, zaprzeczamy zaistniałej sytuacji? A może rozstrząsamy w nieskończoność możliwe scenariusze, jak można było do klęski nie dopuścić, albo ogarnia na smutek i tracimy energię do życia? Więcej o emocjach w czasie żałoby i po utracie pracy.

Rodzaje porażek

Za porażkami mogą stać różne mechanizmy i nie każda porażka porażce równa. Przyczyny porażek można podzielić na 3 kategorie:

1. Błąd. Pierwsza grupa porażek to błędy wynikające z niewystarczających umiejętności, braku należytej dokładności, nieuważności, złego dopasowania do pracy, itp.

2. Czynniki zewnętrzne. Przyczyna porażki niekoniecznie zawsze znajduje się pod naszą kontrolą. Przykładowo to może być spóźnienie pociągu, gdy jedziemy na rozmowę kwalifikacyjną, nagła choroba uniemożliwiająca pracę, odrzucenie oferty przez ważnego klienta czy decyzja Zarządu lub innej osoby, na którą nie miałeś wpływu.

3. Podejmowanie ryzyka. Gdy wykonujemy jakieś zadanie po raz pierwszy albo realizujemy je w nowy sposób, łatwo o niepowodzenie. W obu przypadkach wkraczamy na nieznany grunt i nie jesteśmy w stanie przewidzieć, jaki będzie rezultat.

Jak być zwinnym wobec porażek?

W dzisiejszych czasach, w których na co dzień mierzymy się z nieprzewidywalnością i zmiennością realiów biznesowych, bardzo przydatną postawą jest tzw. zwinność (agility). Termin ten nie dotyczy tylko branży IT i programowania, ale może też dotyczyć nas wszystkich. Jak mówią znawcy metodyki Scrum i Agile, zwinność to stan umysłu, postawa, podejście do życia. Zasady zwinności osobistej są dobrą wskazówką jak możemy poradzić sobie z porażką.

1. Staw czoła porażce. Porażka może być bardzo dotkliwym doświadczeniem i z tego powodu najbardziej naturalnym zachowaniem jest uciekać od tego tematu, jeśli stał się naszym udziałem. Im bardziej wypieramy i unikamy zmierzenia się z trudnym doświadczeniem i rozpracowania go, tym problem bardziej narasta. W filozofii Agile zakłada się, że potrzebujemy stale monitorować projekt i rozmawiać w obliczu trudności, aby unikać właśnie "chowania głowy w piasek".

2. Przepracuj porażkę. Przepracowanie oznacza wejście wgłąb, przyjrzenie się przyczynom zaistniałej sytuacji, najlepiej z różnych możliwych stron. Jak rozpracować porażkę, aby faktycznie przyniosła pomoc, a nie paraliż? Warto wejść w buty drugiej osoby lub osób i spróbować konkretnie zobaczyć, na co lub na kogo to negatywne zdarzenie miało wpływ. Nawet jeśli to będzie dla Ciebie mocno niekomfortowe, przyjrzyj się czynnikom, które zależały od Ciebie w tej sytuacji, gdzie mogłeś zareagować inaczej, jak mógłbyś uniknąć błędu, co stoi za tą sytuacją – dlaczego popełniłeś błąd. Co leżało poza Twoją kontrolą? A gdzie dopuściłeś się zaniedbania, nie zrobiłeś czegoś, co w tamtej sytuacji potrzeba było wykonać. Bardzo jest ważne, aby przyglądać się faktom i unikać negatywnych, destrukcyjnych myśli typu "jestem do niczego" (etykietowanie), "zawsze muszę zawalić" (nadmierna generalizacja), "teraz to już koniec" (katastrofizacja), itp. Więcej o przekonaniach w procesie zmiany pracy. 

3. Uznaj swoją odpowiedzialność. Przyznaj przed sobą lub/i przed innymi, że popełniłeś błąd, odniosłeś niepowodzenie, nie udało Ci się zrealizować Twojego celu. Bez destrukcyjnych osądów i grzęźnięcia w poczucie winy - tylko fakty.

4. Przyjmij postawę pokory i uczenia się. Uczenie się często oznacza porzucenie ego, a czasem interesu, aby zyskać nową jakość. Za każdym razem porażka jest okazją do poznawania siebie, doświadczenia własnych ograniczeń, niekompetencji, słabości, strachu, poniżenia, dyskomfortu – czy akceptujesz w sobie tę słabszą Twoją stronę? Podejście Agile zachęca nas, abyśmy od razu na wstępie zaakceptowali prawdę, że nie wiemy wszystkiego. Potrzebujemy uczyć się, a potem oduczać i uczyć na nowo.

5. Otwieraj się na informację zwrotną. Bardzo ważne jest zebranie feedbacku od osób wokół Ciebie. Zapytaj ich jak widzą ten problem i jakie są według nich jego przyczyny. Przyznaj się do swojej niedoskonałości i proś o pomoc. Patrz punkt 4.

6. Wyciągnij wnioski, spisz swoje postanowienia. Zastanów się, czego uczy Cię ta porażka, co możesz zmienić w swoim zachowaniu, żeby na przyszłość nie popełnić podobnego błędu. A może wręcz co potrzebujesz zacząć robić, czego nie robiłeś do tej pory. Jak możesz częściej doświadczać porażek i zmieniać siebie? Jaką osobą się stajesz, dzięki poniesionej klęsce? W czym porażka może Cię wzmocnić?

7. Podejmij działanie naprawcze i mierz się z kolejnymi wyzwaniami. A potem znów przejdź do punktu 1. Może dojdziesz do tego, że zaczniesz wręcz planować swoje porażki?

Rozpracowywanie porażek i uczenie się na podstawie faktów może przyczynić się rozwijania naszej tożsamości. O badaniach nad najlepszymi sposobami radzenia sobie z porażkami karierowymi piszą Philip Mirvis, Mitchell Lee Marks i Ron Ashkenas w Harvard Business Review. W świetle ich badań, osoby, które najszybciej poradziły sobie z porażką zawodową, rozpracowały jej przyczyny, poszukiwały opinii oraz informacji zwrotnych w swoim otoczeniu oraz zadbały o siebie, zaplanowały i wdrożyły niezbędne życiowe zmiany. W efekcie te osoby najczęściej stwierdzały, że utrata pracy była dla nich dobrym doświadczeniem.

Dzięki aktywnemu radzeniu sobie z porażkami uczymy się pokory, wytrwałości oraz wzmacniamy swoją odwagę. Otwierając się na porażkę, podejmujemy działanie i dowiadujemy się, jacy jesteśmy, czego się obawiamy i jak możemy lepiej radzić sobie z samymi sobą. Same plusy:) A jaką porażkę chcesz Ty dziś zaplanować?

Wykorzystane źródła:

https://hbr.org/2015/06/the-3-ways-people-react-to-career-disasters

https://www.hbrp.pl/b/spokojnie-to-tylko-porazka/c7hb7GCO

https://rosnijwsile.pl/porazki-jak-sie-z-nich-uczyc-aby-odniesc-sukces

https://agilemanifesto.org/iso/pl/principles.html

https://www.karierawfinansach.pl/artykul/wiadomosci/co-to-znaczy-byc-zwinnym-w-pracy

Więcej o ludziach sukcesu i ich porażkach:

https://sukcespisanyszminka.pl/15-historii-o-tym-ze-droga-sukcesu-uslana-porazkami/

https://michalpasterski.pl/2011/01/11-ludzi-sukcesu-ktrzy-zaczeli-od-porazki/