Czwarta rewolucja przemysłowa związana z automatyzacją, digitalizacją i sztuczną inteligencją dzieje się na naszych oczach. Jak wskazują autorzy raportu World Economic Forum „Future of Jobs”, czas pandemii znacznie przyspieszył ten proces. Jakiego rodzaju umiejętności i wiedza stanowią kompetencje przyszłości? Jak możemy się przygotować do zmian na rynku pracy? Czego warto się uczyć? W artykule przedstawiam kompetencje przyszłości, które w opinii ekspertów, już teraz mają największe znaczenie w zawodowym świecie.
O zawodach przyszłości pisałam jakiś czas temu w artykule „Zawody przyszłości – co nas czeka za 20 lat?” – należy on do najczęściej odwiedzanych tekstów na stronie zmianazawodowa.pl. Teraz o kompetencjach, na które warto stawiać, myśląc o przyszłości.
Z analizy różnych raportów można wyciągnąć wniosek, że zmiana zawodowa to coś permanentnego, na co potrzebujemy się nastawić i nauczyć się z tym żyć. Zmiana zawodowa, rozumiana nie tylko jako radykalna zmiana zawodu, ale także jako przekwalifikowanie (ang. reskilling) czy podnoszenie kompetencji (ang. upskilling), będzie nam stale towarzyszyć. O tym, jakie oblicza może mieć zmiana zawodowa przeczytasz szerzej w darmowym rozdziale „Jak rozumieć zmianę zawodową” w książce/e-booku „Pracuj w zgodzie ze sobą. Zmiana zawodowa krok po kroku”.
Zmiana kompetencji jest nieuchronna
W badaniu Światowego Forum Ekonomicznego z 2025 roku, jak również z lat poprzednich, ankietowani pracodawcy w zdecydowanej większości spodziewają się, że ich pracownicy zdobędą w pracy nowe kompetencje. Zmiana zawodowa stała się normą. W 2018 takie oczekiwania podzielało 65% ankietowanych, w 2020 - 94%, a w 2023 - 50% . Obecnie szacuje się, że 59 na 100 pracowników będzie musiało się w przyszłości przekwalifikować, a 39% umiejętności ulegnie transformacji do 2030 roku. Tempo zwiększania się nieadekwatności kompetencji tym samym zmniejszyło się w porównaniu do roku 2023, kiedy to 44% kluczowych umiejętności wymagało zmiany, i 2020 roku, gdy zmiany wymagało 57% umiejętności.
Kompetencje przyszłości według WEF
Jakie kompetencje już dziś są uznawane za kluczowe według ankietowanych liderów biznesu World Economic Forum (WEF)? Większość umiejętności poniżej wymienionych pojawia się w rankingu od czasu publikacji pierwszego raportu WEF w 2016.
Kluczowe kompetencje przyszłości w świecie pracy według badania "Future Of Jobs 2025" Światowego Forum Ekonomicznego na rok 2025:
- Myślenie analityczne
- Odporność, elastyczność i zwinność - 2/3 ankietowanych w 2025 roku uznaje, że jest to kompetencja, której wykorzystanie w pracy będzie rosło w najbliższych latach, do 2030 roku (wynik netto po odjęciu opinii przeciwnych).
- Przywództwo i wpływ społeczny - kompetencja o tendencji wzrostowej według 58% respondentów.
- Myślenie kreatywne - kompetencja, której znaczenie będzie rosło w opinii 66% osób.
- Motywacja i samoświadomość
- Sprawność technologiczna - kompetencja, która znalazła się na trzecim miejscu wśród umiejętności, których znaczenie będzie rosło do roku 2030 - 68% wskazań.
- Empatia i aktywne słuchanie
- Ciekawość i ciągłe uczenie się - w opinii 61% osób badanych znaczenie tej kompetencji będzie rosło w najbliższych latach.
- Zarządzanie talentami
- Nastawienie na usługi i obsługa klienta
- AI oraz Big Data - uznawane za kompetencję o najwyższym prognozowanym wzroście znaczenia w miejscu pracy - 87% wskazań.
- Myślenie systemowe
- Zarządzanie zasobami i operacjami
- Rzetelność i precyzja
- Kontrola jakości
- Nauczanie i mentoring
- Sieci i cyberbezpieczeństwo - w opinii 70% ankietowanych wykorzystanie tej kompetencji w środowisku pracy będzie w najbliższych latach wyraźnie rosło.
- Projektowanie i zarządzanie doświadczeniem użytkownika (User Experience)
- Wielojęzyczność
- Marketing i media
- Czytanie, pisanie i matematyka
- Zarządzanie środowiskiem - po raz pierwszy w rankingu.
Poprzedni ranking z 2023 roku był dosyć podobny. Najbardziej cenione kompetencje przyszłości według badania Światowego Forum Ekonomicznego "Future Of Jobs 2023" na rok 2023 (Core Skills 2023) to:
- Myślenie analityczne - znaczenie tej kompetencji będzie rosło w najbliższych latach - tak uważało 71% ankietowanych w roku 2023 (wynik netto, po odjęciu opinii osób, według których ta kompetencja będzie mniej ważna).
- Myślenie kreatywne - prognozowany najwyższy wzrost znaczenia tej kompetencji - 73% wskazań.
- Odporność, elastyczność i zwinność - 2/3 ankietowanych zaliczyło tę kompetencję do grupy wzrostowej.
- Motywacja i samoświadomość
- Ciekawość i ciągłe uczenie się - zaliczana do kompetencji, których użycie w najbliższych latach będzie rosło - 67% wskazań.
- Sprawność technologiczna - także w czołówce kompetencji, których użycie w pracy ma tendencję wzrostową (68% wskazań).
- Rzetelność i precyzja
- Empatia i aktywne słuchanie
- Przywództwo i wpływ społeczny
- Kontrola jakości
- Myślenie systemowe
- Zarządzanie talentami
- Nastawienie na usługi i obsługa klienta
- Zarządzanie zasobami i operacjami
- AI oraz Big Data
- Czytanie, pisanie i matematyka
- Projektowanie i zarządzanie doświadczeniem użytkownika (User Experience)
- Wielojęzyczność
- Nauczanie oraz mentoring
- Programowanie
- Marketing i media
- Cyberbezpieczeństwo, sieci i inne.
A oto kompetencje przyszłości uznawane przez respondentów raportu World Economic Forum za kluczowe w 2020 roku. Część kompetencji się pokrywa, część jest inaczej nazwana. Widać, że ważność niektórych kompetencji zmalała, a innych w ostatnim czasie wzrosła.
- Myślenie analityczne oraz innowacyjne - ta kompetencja nadal utrzymuje najwyższą pozycję.
- Aktywne uczenie się i strategie uczenia się - w rankingu z 2025 roku aktywne uczenie się jest na ósmej, a w 2023 roku - na wysokiej, piątej pozycji. Wygląda na to, że jest to kompetencja przyszłości, która stała się dla nas oczywistością.
- Rozwiązywanie złożonych problemów
- Myślenie krytyczne i analiza
- Kreatywność, oryginalność oraz inicjatywa - kreatywność cały czas utrzymuje się na wysokiej pozycji.
- Przywództwo oraz wpływanie na innych - w 2023 niewielki spadek, a w 2025 - spory wzrost.
- Korzystanie z technologii, monitorowanie i kontrola - sprawność technologiczna i korzystanie z technologii to kompetencja przyszłości, którą widać wyjątkowo wyraźnie w ostatnich latach.
- Projektowanie technologii oraz programowanie - programowanie spada w rankingu, prawdopodobnie za sprawą sztucznej inteligencji, która już teraz skutecznie może nas wspomóc w tej kompetencji przyszłości.
- Odporność, tolerancja na stres i elastyczność - waga odporności na stres i elastyczności idzie do góry. W rankingu z 2023 roku ta kompetencja przyszłości zajmuje wysoką trzecią lokatę, a w 2025 - drugą.
- Rozumowanie, rozwiązywanie problemów oraz generowanie idei
- Inteligencja emocjonalna - w rankingach za 2023 oraz 2025 rok zamiast inteligencji emocjonalnej pojawia się empatia oraz aktywne słuchanie.
- Rozwiązywanie usterek i zarządzanie doświadczeniem użytkownika (User Experience)
- Nastawienie na usługi i pomaganie innym - wcześniej w obu rankingach na tej samej pozycji, a w 2025 - skok do góry na miejsce dziesiąte.
- Analiza systemowa i ewaluacja
- Perswazja i negocjacje
Kompetencje przyszłości - czego warto się uczyć?
Najbardziej pożądane kompetencje przyszłości do 2030 roku w Polsce
Z jakich umiejętności w największym stopniu już dziś korzystamy w Polsce? Według raportu "Future of Jobs 2025" 5 najmocniejszych kompetencji w Polsce na rok 2025 pokrywa się z rankingiem globalnym:
- Myślenie analityczne
- Odporność, elastyczność i zwinność
- Przywództwo i wpływ społeczny
- Myślenie kreatywne
- Motywacja i samoświadomość
Z jakich kompetencji będziemy korzystać w najbliższych latach w polskich firmach? Największy wzrost prognozują polscy pracodawcy ankietowani przez World Economic Forum w następujących obszarach:
- AI oraz Big Data (100% wskazań netto)
- Sieci i cyberbezpieczeństwo (71%)
- Ciekawość i ciągłe uczenie się (70%)
- Sprawność technologiczna (64%)
- Odporność, elastyczność i zwinność (61%)
Dla porównania w sondażu prowadzonym przez World Economic Forum w 2020 roku wśród liderów biznesu w Polsce najczęściej wskazywano następujące kompetencje przyszłości. Prawie wszystkie z nich znalazły się w rankingach globalnych.
- Kreatywność, oryginalność oraz inicjatywa
- Aktywne uczenie się i strategie uczenia się
- Odporność, tolerancja na stres i elastyczność
- Rozwiązywanie złożonych problemów
- Myślenie analityczne i innowacyjne
- Korzystanie z technologii, monitorowanie i kontrola
- Nastawienie na usługi
- Myślenie krytyczne i analiza
- Projektowanie technologii oraz programowanie
- Rozumowanie, rozwiązywanie problemów oraz generowanie idei
- Zarządzanie personelem
- Inteligencja emocjonalna
- Zarządzanie finansami, zasobami materialnymi
- Przywództwo oraz wpływanie na innych
- Szkolenie, mentoring i uczenie
Warto mieć świadomość trendów na rynku pracy i jego potrzeb. Dobrze jest wiedzieć jakie są zawody przyszłości. Jednak punktem wyjścia w rozwoju zawodowym zawsze powinno być rozpoznanie siebie, tego, co jest w nas szczególnie mocne i gdzie możemy uzyskiwać ponadprzeciętne rezultaty.
Osobiście bardzo mnie cieszy, że samoświadomość i motywacja znalazły się jako kompetencje przyszłości tak wysoko w rankingu. Świadomość siebie to według mnie kompetencja, której znaczenie będzie stale rosło.
A jaka kompetencja przyszłości jest dla Ciebie najważniejsza i chcesz na nią postawić?
Jeżeli pragniesz lepiej zarządzać swoją karierą, a nie masz jasności, co do swoich mocnych stron - jakie kompetencje przyszłości chcesz rozwijać, sięgnij po książkę/e-book "Pracuj w zgodzie ze sobą. Zmiana zawodowa krok po kroku". Poznaj siebie i zaprojektuj zgodnie z tym swoją zmianę!
Zdjęcie: Marvin Meyer/Unsplash
Wykorzystane źródła:
https://reports.weforum.org/docs/WEF_Future_of_Jobs_Report_2025.pdf
https://www.weforum.org/reports/the-future-of-jobs-report-2023/digest
https://www.weforum.org/reports/the-future-of-jobs-report-2020
https://kwalifikacje.edu.pl/wp-content/uploads/Zala%CC%A8cznik-nr-3-Branz%CC%87a-IT.pdf
https://majalose.pl/kompetencje-przyszlosci/
https://blog.conlea.pl/10-najwazniejszych-kompetencji-2025-roku
Dziękuję, że odwiedzasz moją stronę!