Dla wielu z nas udana kariera zawodowa oznaczała (lub nadal oznacza) wspinanie się po drabinie, którą zwykle ustawiał nam pracodawca. W dzisiejszym świecie, gdzie króluje zmienność i nieprzewidywalność, złożoność i niepewność (VUCA) podejście do kariery uległo zasadniczej zmianie. W tym artykule piszę o nowoczesnym podejściu do kariery, czym jest kariera proteuszowa i co ją charakteryzuje, a także jakie kompetencje warto rozwijać, aby zyskać spełnienie i satysfakcję na drodze zawodowej, aby móc powiedzieć o swojej karierze, że jest udana.

Czasy VUCA (Volatility - zmienność; Uncertainty - niepewność; Complexity - złożoność; Ambiguity - niejednoznaczność) stawiają przed nami szereg wyzwań. Jednym z nich jest nowe podejście do pracy i kariery. Zmianie uległa relacja pracownik – pracodawca. Troska o rozwój zawodowy, która kiedyś należała w dużym stopniu do pracodawcy, teraz coraz bardziej zależy od pracownika i jego proaktywności. Potrzebujemy sami sobą kierować na drodze kariery, brać odpowiedzialność za rozwój zawodowy. Naszym drogowskazem w decyzjach związanych z pracą i karierą coraz częściej stają się wewnętrzne wartości. Jeśli praca i kariera zaspokaja to, co jest dla nas najważniejsze, może pojawić się zaangażowanie, a wraz nim wewnętrzna motywacja – „silnik”, który pcha nas do podejmowania działania. Najważniejsze, aby mieć świadomość, że to my sami jesteśmy odpowiedzialni za swoje życie i karierę, nie nasz szef czy dział HR w firmie, w której pracujemy.

Kariera proteuszowa co to?

Pojęcie kariery proteuszowej (ang. protean career) zostało wprowadzone przez amerykańskiego profesora Douglasa Halla. Według Halla proteuszowa kariera w odróżnieniu od tradycyjnej oznacza wzięcie odpowiedzialności przez pracownika za przebieg swojej drogi zawodowej - przez pracownika, a nie przez pracodawcę, jak to było wcześniej.

Proteusz to bóg w mitologii greckiej, który potrafił zmieniać swoją postać i przybierać różne kształty. Proteusz miał też dar przepowiadania przyszłości. W karierze proteuszowej ważne jest podążanie za wewnętrznymi wartościami oraz kierowanie sobą samym w wyborach zawodowych. Mamy śledzić rynek pracy i nieustannie dopasowywać swoją zawodową ścieżkę do potrzeb zmieniającego się otoczenia i sytuacji rynkowej.

Kariera proteuszowa vs. tradycyjna

W ujęciu tradycyjnym o sukcesie na drodze kariery decydują czynniki obiektywne, a więc wysokość wynagrodzenia czy szczebel w strukturze organizacyjnej, do którego dochodzimy. Im wyższa pozycja i im wyższe wynagrodzenie, tym sukces może wydawać się większy, a kariera bardziej udana.

W ujęciu proteuszowym liczą się nasze wewnętrzne wartości oraz zarządzanie karierą w zgodzie z nimi. To wartości są naszym kompasem na ścieżce rozwoju zawodowego i miernikiem sukcesu w karierze. Tymi wartościami najczęściej jest wolność oraz rozwój. Inne to autonomia, profesjonalizm, mistrzostwo, kompetencje. Sukces w karierze proteuszowej rozumiany jest bardzo indywidualnie. Najczęściej wiąże się z satysfakcją z pracy, samorealizacją, dumą z osiągnięć, poczuciem spełnienia oraz radością.

Jak wskazuje Hall, ścieżka kariery w górę została w nowoczesnym podejściu zastąpiona przez ścieżkę kariery "płynącej z serca".

Sprawdź, jaki jest Twój profil kariery?

1. Jeśli nie masz jasności jakie są Twoje zawodowe priorytety oraz wartości i w zarządzaniu karierą raczej zdajesz się na pracodawcę, to Twój profil kariery można określić jako kariera zależna (dependant career).

2. Jeśli nie masz jasności co do swoich zawodowych priorytetów, ale potrafisz sterować swoją ścieżką zawodową, określasz sobie cele i dążysz do ich realizacji, to Twój profil nosi miano kariery reaktywnej (reactive career).

3. Jeśli masz świadomość, co się dla Ciebie liczy w karierze, ale nie podejmujesz działania w obszarze swojego zawodowego rozwoju, to Twój profil kariery można określić jako kariera sztywna (rigid career).

4. I wreszcie, jeśli masz świadomość tego, co się dla Ciebie liczy na drodze zawodowej i równocześnie potrafisz sterować swoją karierą, podejmujesz określone działania w zgodzie ze swoimi priorytetami, Twój profil można nazwać karierą proteuszową (protean career).

Który z tych profili jest Ci najbliższy?

Udana kariera czyli jaka? O karierze proteuszowej w czasach VUCA

Trzy aspekty związane z nowoczesnym podejściem do kariery

Udana kariera - świadomość siebie

W wielu miejscach na blogu ZmianaZawodowa.pl piszę o wadze świadomości siebie. Od tego wszystko się zaczyna. Potrzebujemy mieć jasność co do tego kim jesteśmy, jakie są nasze mocne strony i co jest dla nas ważne. Wartości w toku życia ulegają zmianie, więc trzeba regularnie się im przyglądać, a potem szukać sposobów, aby były obecne w naszej codziennej pracy i karierze. Więcej o praktycznym odkrywaniu własnej tożsamości zawodowej w książce - e-booku „Pracuj w zgodzie ze sobą. Zmiana zawodowa krok po kroku”.

Udana kariera - elastyczność

W czasach, gdy środowisko pracy tak często cechuje zmienność i nieprzewidywalność, niezwykle ważne jest elastyczne podejście do tych zmian. Elastyczność oznacza nieustanne skanowanie i odczytywanie sygnałów płynących od nas samych, jak również z rynku i podejmowanie adekwatnych działań.

Udana kariera - poczucie sprawstwa

W obszarze kariery potrzebujemy rozpoznawać siebie, swoje zasoby, eksplorować rynek i wyzwania na tym rynku, w czym możemy pomóc pracodawcom. Ważne jest, aby określać role, w których uzyskamy najlepsze dopasowanie, wychodzić z inicjatywą do pracodawców, rozwijać kompetencje networkingowe, stawiać cele, planować działania i wytrwale je realizować. Wszystko to wymaga „sprawstwa karierowego”, a więc poczucia, że mamy wpływ na swoje życie, na pracę i karierę, że możemy proaktywnie określać sobie cele i je osiągać – wszystko po to, by móc pracować w zgodzie ze sobą.

Podejście proteuszowe do kariery

Jak pokazują badania, proteuszowe podejście do kariery może pojawić się już w bardzo młodym wieku, gdy mamy w swoim otoczeniu osoby, które stanowią dla nas wzór i przykład samostanowienia na drodze zawodowej. Proteuszowa kariera często pojawia się jako odpowiedź na konflikt wartości w miejscu pracy, gdy to, co jest dla nas ważne, stoi w sprzeczności z tym, czego możemy doświadczyć w środowisku, w którym na co dzień pracujemy. Takim przykładem może być doświadczenie toksycznego miejsca pracy.

Co pomaga w nowoczesnym podejściu do kariery?

Podstawą udanej kariery, a także rozwoju kariery proteuszowej jest dopasowanie naszych osobistych potrzeb do potrzeb organizacji, z którą jesteśmy związani. Warto szczególnie stawiać na:

• Otwartość na doświadczenia i związane z tym poszukiwanie wyzwań w pracy
• Pozytywne podejście do zmian i nastawienie na nieustanne uczenie się
• Proaktywnośc i wychodzenie z inicjatywą
• Nastawienie na rozwój i dochodzenie do mistrzostwa
• Orientacja na cel i na wynik
• Niezależność i samodzielność w podejmowaniu decyzji, rozwijanie krytycznego myślenia i podejmowania ryzyka
• Nastawienie na eksperymentowanie i wyciąganie wniosków z niepowodzeń
• Budowanie relacji i sieci kontaktów
• Śledzenie i przewidywanie trendów rynkowych
• Gotowość do zmiany zawodowej  tj. zmiany zawodu i przebranżowienia albo zmiany pracy, o ile pojawia się taka konieczność
• Budowanie marki osobistej

Więcej na temat udanej pracy i kariery w artykule Jak znaleźć dobrą pracę?

Jak wspierać proteuszowe kariery w organizacjach?

Jeśli chcesz lepiej zarządzać swoją karierą, a jednocześnie sam kreujesz środowisko pracy dla innych, oto kilka opcji o charakterze organizacyjnym, które warto rozważyć, aby pomóc ludziom w budowaniu odpowiedzialności za swój własny rozwój zawodowy.

• szkolenia z obszaru zarzadzania karierą
• tworzenie możliwości mentoringu lub coachingu pomiędzy współpracownikami (peer coaching) w obrębie organizacji
• zapewnienie możliwość zmian poziomych w obrębie struktury organizacyjnej dla osób zainteresowanych zmianą kariery
• job crafting
• wspieranie pracowników w odkrywaniu swoich wartości, zainteresowań, mocnych stron
• programy wsparcia rozwoju zawodowego w organizacji, zorientowane na wzmacnianie poczucia wpływu na ścieżce kariery
• budowanie proteuszowej kultury organizacyjnej.

Kariera proteuszowa to duże wyzwanie, ale jednocześnie niezbędny element, wręcz klucz do powodzenia w dzisiejszym świecie VUCA, gdzie jedyną stałą jest zmiana.

Co dla Ciebie w dzisiejszych czasach oznacza udana kariera zawodowa?

Poznaj wyniki sondy, którą prowadziłam na LinkedIn "Po czym poznasz, że Twoja kariera jest udana?" - skomentuj mój podsumowujący post.

 

Zdjęcie: dalle/open.ai

Wykorzystane źródła:

(PDF) Protean Careers at Work: Self-Direction and Values Orientation in Psychological Success (researchgate.net)

(PDF) Protean Career Development: Exploring the Individuals, Organizational and Job-related Factors (researchgate.net)

https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-d9c38672-1e94-496a-8246-682c1f22fe00

https://pl.wikipedia.org/wiki/Proteusz_(mitologia)

https://hrinfluencers.pl/ksztaltowanie-kariery-to-twoja-odpowiedzialnosc/

https://hbr.org/2015/06/the-3-ways-people-react-to-career-disasters

https://pl.wikipedia.org/wiki/VUCA