Dużo mówi się i pisze o wypaleniu zawodowym, które zbiera potężne żniwo w dzisiejszych czasach. Brak energii może wynikać nie tylko z faktu przeciążenia obowiązkami i doświadczania nadmiernego stresu. Może płynąć także z odwrotnej sytuacji, ze znudzenia i braku odpowiednich wyzwań. Być może zetknąłeś się ze zjawiskiem przerdzewienia (ang. rustout syndrome) albo znudzenia (ang. bore-out). Jest ono mniej znanym kuzynem wypalenia zawodowego. Przerdzewienie atakuje znienacka. Często nie mamy świadomości o istnieniu tego zjawiska.

Załóżmy, że właśnie zakończyłeś ważny dla ciebie projekt. Przez wiele tygodni lub miesięcy twoja uwaga była temu poświęcona, odkładałeś inne tematy na bok, tylko to się liczyło. Teraz czujesz, że świat nagle zwolnił, po zasłużonym odpoczynku zaczynasz patrzeć na siebie i swoje otoczenie w nowy sposób. Szukasz nowego projektu i nowego wyzwania. Może być też tak, że sytuacja braku aktywności się przedłuża i możesz zauważyć u siebie niepokojące objawy:

• brak ci motywacji
• wcześniejsze zajęcia zaczynają cię nudzić
• pojawia się odczucie napięcia, niepokoju, ale też irytacji
• masz poczucie, że twój potencjał się marnuje
• brak ci zaangażowania w pracę
• pojawia się obawa o przyszłość.

Przerdzewienie definicja

Przerdzewienie to zjawisko znudzenia w pracy, gdy nie możemy w niej realizować wyzwań dopasowanych do naszych kompetencji, wartości i potrzeb.

Badacze rozróżniają nudę, która wiąże się z zadaniami nie dającymi nam satysfakcji i spełnienia oraz nudę powiązaną z zadaniami, które są zbyt łatwe albo mamy ich zbyt mało w pracy.

Przerdzewienie objawy

Objawy przerdzewienia, tak jak w wypaleniu zawodowym, często są podobne do objawów depresji.

• trudno przychodzi ci podejmowanie decyzji
• czujesz się ciągle poirytowany, łatwo wybuchasz złością
• twoje poranki są dużo trudniejsze niż wieczory
• odczuwasz pustkę, nie masz chęci na działanie, wszystko szybko cię nuży
• masz trudności z zasypianiem, budzisz się w środku nocy i nie możesz zasnąć
• pracę traktujesz jako konieczność i przymus, aby mieć z czego płacić rachunki
• marzysz o przejściu na emeryturę i odpoczynku bez pracy.

Kiedy przerdzewienie?

Przerdzewienie pojawia się często w środku życia. Mamy wtedy już doświadczenie, stabilną pozycję, spore kompetencje. Poznaliśmy na wylot jakąś dziedzinę, często dobrze zarabiamy. Brakuje nam jednak w pracy odpowiednich wyzwań, nie czujemy sensu w codziennej pracy, nie rozwijamy swoich talentów w obszarach, które są dla nas ważne.

Zamiast żyć w pracy pełnią życia, opanowuje nas stagnacja, przechodzimy z trybu „rozwój” w tryb „utrzymanie”. Można powiedzieć, że psychologicznie „umieramy”. Gdy dopada nas przerdzewienie możemy czuć obawę przed podjęciem działania. Często obawiamy się stracić to, co wcześniej z takim trudem zdobyliśmy – pozycji, wpływów, pieniędzy, wizerunku, znajomości.

Wyzwania mogą nas przerastać, doświadczamy niepowodzenia i nie potrafimy się z niego podnieść, nie zauważamy, że w nasze życie wkracza niebezpiecznie rutyna, nie mamy wokół siebie osób, które mogą być dla nas wsparciem.

Przerdzewienie może być zagrożeniem, gdy w pracy zbyt dużo obszarów znajduje się poza naszą kontrolą, kiedy przestajemy podejmować świadome decyzje związane z rozwojem.

Drugą grupą, która może być szczególnie atakowana przez przerdzewienie są ludzie młodzi, którzy "utknęli" na pozycjach niedopasowanych do ich możliwości. Dotyczy to szczególnie organizacji z płaską strukturą organizacyjną, z małą możliwością awansowania w górę i w bok.

Wypalenie zawodowe czy przerdzewienie - jak sobie radzić z nudą w pracy?

Przerdzewienie a wypalenie zawodowe

Jak wskazują dwaj badacze przerdzewienia Richard Leider oraz Steven Buchholz, osoby, które mają poczucie spełnienia w wieku 60, 70 czy 80 lat nieustannie podejmują w swoim życiu ryzyko osobiste. To dlatego świat rozwoju osobistego nieustannie zaprasza nas do wykraczania poza strefę komfortu.

Jeśli unikamy konfrontacji z samymi sobą, nie zadajemy sobie pytań o źródło naszych stanów emocjonalnych, udajemy, że wszystko jest wystarczająco dobre, nie mamy wokół siebie ludzi, którzy mogą takie trudne pytania postawić i wesprzeć, to przerdzewienie, ale też wypalenie zawodowe, mogą nas boleśnie zaskoczyć.

Stres w odpowiedniej dawce jest potrzebny człowiekowi. Potrzebujemy wyzwań, aby prawdziwie żyć. Wyzwaniem w pracy mogą być dla każdego inne rzeczy, na przykład: nowy projekt, awans i nowe obowiązki, konieczność wykazywania się inicjatywą, podwyższanie sobie poprzeczki w realizowaniu zadań, podejmowanie tematów, w których nie mamy doświadczenia i wiele innych. Mogą być też wymagania w pracy, które nie są dla nas wyzwaniami, a raczej obciążeniami.

Takimi obciążeniami mogą być:

• toksyczni współpracownicy
• brak wsparcia w pracy
• zbyt mało obowiązków
• zbyt dużo obowiązków
• nadmierna biurokracja i papierologia
• niekończące się i mało produktywne spotkania
• powtarzalne zadania, które nie dają możliwości wykazania się kreatywnością
• zadania niedopasowane do potencjału pracownika.

Aby z sukcesem zmierzyć się z wyzwaniami, ale też z obciążeniami, potrzebujemy odpowiednich zasobów – a więc kompetencji, środków i wsparcia.

Tymi zasobami, pomocnymi w radzeniu sobie z wyzwaniami mogą być:

• wsparcie bliskich osób
• rozbudowana sieć kontaktów networkingowych
• pewność siebie
• doświadczenie życiowe, dojrzałość osobista
• kompetencje czyli wiedza, umiejętności i postawy w określonej dziedzinie
• pieniądze, dobrze ulokowane inwestycje i oszczędności
• zdrowe nawyki i inne.

Jeśli mamy dużo wyzwań, a mało zasobów do pomocy, możemy doświadczyć wypalenia zawodowego. Jeśli sytuacja jest odwrotna, zasoby są, ale brakuje wyzwań i nie potrafimy ich sami sobie znaleźć, dopaść nas może przerdzewienie i nuda. Kluczem jest tutaj zadbanie o odpowiednie wyzwania dopasowane do zasobów, którymi dysponujemy.

Jak sobie radzić z przerdzewieniem? Jak się impregnować?

Być czujnym

Praca w zgodzie ze sobą wymaga nieustannej czujności, poznawania siebie i stawiania pytań. Nie jest możliwe powiedzenie, że znam siebie na wylot i nic już mnie nie może we mnie samym zaskoczyć. Jesteśmy jak rozwijający się rulon, rulon naszej własnej unikatowości, który nigdy się nie kończy i zawsze pozostaje ta nieodkryta część. To nieodkryte, to nasz potencjał, który możemy w sobie blokować albo rozwijać. Proces ten toczy się przez całe nasze życie. Więcej o tym w tekście „Jak to jest z tą zmianą zawodową”.

Oto kilka pytań, które warto sobie zadać, gdy czujesz, że zaczyna cię atakować rdza:

• Kiedy czuję, że naprawdę żyję?
• Co dodaje mi energii, a co mnie jej pozbawia?
• Co sprawia, że chce mi się wstać z łóżka?
• Co jest ważne dla mnie w pracy?
• Jakie drzwi teraz zamykają się przede mną, a jakie – otwierają?
• Jeśli miał(a)bym pomóc dzisiaj jednej osobie, to czym bym chciał(a) się zająć najbardziej?
• Jaką chcę być osobą? Co wybieram?

Im dłużej trwa stan braku wyzwań, tym emocje mogą się nasilać i trudniej dojść do przyczyn. Warto przyjrzeć się przeszłości, kiedy pojawiło się znudzenie, z czego mogło wynikać. Co w przeszłości pomogło w poradzeniu sobie z podobną sytuacją, co teraz może być rozwiązaniem.

Sięgać po wsparcie

Wsparcie może przyjść do nas z różnych stron. Ważne, aby nie być samemu z tym problemem. To może być wspierający szef, który nie tylko wymaga, ale także rozumie problem i patrzy szerzej. To może być kolega, przyjaciel, inna bliska osoba, która potrafi słuchać i nie ocenia. Bardzo sprawdza się skorzystanie z pomocy psychoterapeuty, psychologa czy coacha, zwłaszcza wtedy, gdy nie możemy sobie poradzić z emocjami, nie rozumiemy swoich zachowań, a problem narasta.

Poznać swoją misję życiową i powołanie

Poznanie siebie, zadanie sobie odpowiednich pytań i szukanie powtarzających się motywów może pomóc w określeniu misji życiowej, a potem planu działań, które pomogą nam w kierowaniu się tą misją na co dzień. Więcej o tym w artykule "Jak rozpoznać swoje powołanie?". Jasność co do własnego kierunku, powodu istnienia tu na Ziemi, może być potężnym motywatorem pomagającym nam w rozwoju. Warto szukać w pracy sposobów realizowania swojej misji i codziennego służenia innym swoimi talentami, a przy tym aktywnego odpowiadania na potrzeby pracodawcy, u którego jesteśmy zatrudnieni.

Na bieżąco przekształcać swoją pracę czyli Craftowanie pracy

Świetnym sposobem na zyskanie w pracy więcej sensu i znaczenia, i tym samym jej wzbogacenie, jest przekształcanie pracy (ang. Job Crafting). Craftowanie to dopasowywanie pracy do naszych talentów, wartości oraz preferencji. Może dotyczyć rodzaju realizowanych przez nas zadań, ich liczby i sposobu wykonywania. W przypadku przerdzewienia warto zastanowić się nad zadaniami, które możemy delegować, urozmaicać, ograniczać albo realizować dodatkowo. Wszystko po to, aby mieć w pracy więcej frajdy i satysfakcji. Przekształcać możemy także swoje podejście do pracy, jak rozumiemy jej cel, kto z naszej pracy korzysta, co w niej jest dla nas szczególnie ważne. Jeszcze innym obszarem Job Craftingu jest zmiana w relacjach w pracy. Taka zmiana może oznaczać ograniczenie albo zwiększenie określonych kontaktów, w większym stopniu korzystanie ze wsparcia innych, ale też służenie innym ludziom wokół nas w określonych obszarach. Więcej Co to jest Job Crafting?

Przerdzewienie jest często bagatelizowane i mylnie kojarzone z wypaleniem zawodowym, a tymczasem są to zjawiska mające zupełnie inne przyczyny. Aby być wypalonym, trzeba płonąć. Przy przerdzewieniu nie mamy szansy, aby w pracy spożytkować naszą energię, nie możemy odczuć tego ognia i pasji powiązanej z polem zawodowym. Jeśli kłódka nie jest używana, podlega korozji i przestaje pełnić swoją funkcję. Na szczęście z korozją i przerdzewieniem w pracy możemy sobie radzić i warto to robić. 

Jeśli temat przerdzewienia dotyczy także ciebie, jakie kroki możesz podjąć, aby odnaleźć w pracy pasję? Jak możesz się zaimpregnować przeciwko korozji w przyszłości?

Więcej o tym, jak rozpoznać siebie oraz zaplanować i zrealizować proces zmiany zawodowej  w książce "Pracuj w zgodzie ze sobą. Zmiana zawodowa krok po kroku".

Wykorzystane  źródła:

https://www.sixthsenseconsulting.co.uk/rust-out-the-unfamiliar-cousin-of-burn-out/

https://richardleider.com/is-this-all-there-is/

https://2daysmood.com/us/knowledge-blogs/how-to-recognize-your-employees-bore-out/

Puchalska - Kamińska M, Łądka - Barańska A. "Job Crafting - nowa metoda budowania zaangażowania i poczucia sensu pracy", Wolters Kluwer, Warszawa 2019.